Przejdź do zawartości

Powiaty w Polsce 1919–1939

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Powiaty w Polsce 1919-1939)

Powiaty w Polsce w latach 1919–1939 – tabele będące graficzną prezentacją okresów istnienia i przynależności wojewódzkiej wszystkich powiatów II Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939.

Legenda

[edytuj | edytuj kod]
  • Powiaty podzielono na dwie grupy (tabele) – powiaty ziemskie i miejskie.
  • Każda kolumna reprezentuje jeden rok funkcjonowania powiatu (podany w nagłówku).
  • Dla ułatwienia orientacji, ciąg lat funkcjonowania jednostek przytoczono przy każdym powiecie. W przypadku, kiedy powiat istniał również w 1945 roku, ciąg jego istnienia przekraczający próg tabeli oznaczono strzałką (→) – więcej w artykule Powiaty w Polsce od 1945.
  • W przypadku, kiedy powiat istniał już w 1919, 1920, 1921 lub 1922 roku, nie musi oznaczać to, że powiat powołano w 1919, 1920, 1921 lub 1922 roku; po raz pierwszy znalazł się on jednak pod prawodawstwem niepodległej Rzeczypospolitej Polskiej, a nie w państwie zaborczym, w którym posiadał odmienny status prawny. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku powiatu frysztackiego, w latach 1920–1938 należącego do Czechosłowacji.
  • Dla uproszczenia, zabarwiono całą kolumnę nawet wtedy, kiedy powiat powołano lub zniesiono w środku danego roku.
  • Kiedy w środku roku nastąpiła zmiana przynależności wojewódzkiej, zabarwiona kolumna odnosi się zawsze do roku nowej przynależności administracyjnej.
  • Przynależność wojewódzką poszczególnych powiatów pomagają odczytać kolory użyte w tabelach (przedstawione poniżej).
Kolor Województwo Kolor Województwo Kolor Województwo
białostockie kieleckie krakowskie
lubelskie lwowskie łódzkie
nowogródzkie poleskie pomorskie
poznańskie stanisławowskie śląskie
tarnopolskie warszawskie wileńskie (1922–26 Ziemia Wileńska)
wołyńskie Warszawa
  • Powiaty uszeregowane są według nazw obowiązujących w okresie ich istnienia. Nazwy powiatów utworzone po ewentualnych formalnych zmianach nazw powiatów, którym często wtórowały zmiany siedzib (od których nowe nazwy były wywodzone) znacznie się różnią od pierwotnych. W celu sprawniejszej nawigacji po artykule potraktowano je jako osobne hasła, natomiast ciąg prawny powiatów przed lub po zmianie nazwy zaznaczono odsyłaczem (→ lub ← zależnie od sytuacji chronologicznej).
  • Fragmenty powiatów bez siedziby w obrębie Rzeczypospolitej Polskiej oznaczono symbolem (►) oraz przytoczono nazwę powiatu docelowego (wyjątek: powiat wieleński – jego siedziba została przedzielona granicą państwową, a samą jednostkę wcielono do powiatu czarnkowskiego).
  • Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej. Oznaczenia te przytoczono zarówno przy nazwie powiatu (w wersji skupionej), jak i w prezentacji graficznej (w wersji rozbieżnej, bezpośrednio przed lub po każdej zmianie przynależności).
  • W kolumnie drugiej skrótami państw, których fragmenty weszły w skład II Rzeczypospolitej, oznaczono przynależność państwową powiatu (obszaru powiatu) przed I wojną światową (A – Austro-Węgry, N – Niemcy, R – Rosja).
  • Druga od prawej, pusta kolumna oznacza okres okupacji hitlerowskiej i radzieckiej Polski w latach 1939–1945.

Powiaty ziemskie 1919–1939

[edytuj | edytuj kod]

Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej

Powiat 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 1939 1945
augustowski R 1919–1939 [1]
babimojski[2] N → 1920; ► wolsztyński
baranowicki R 1921–1939
bardiowski[3] A [4]
będziński R 1919–1939
bialski (Biała Krakowska) A 1920–1939
bialski (Biała Podlaska) R 1919–1939
białostocki R 1919–1939
białowieski R 21–22
bielski (Bielsk Podlaski) R 1919–1939 [5]
bielski (Bielsko) A 1920–1939
biłgorajski R 1919–1939
błoński R 1919–1939
bocheński A 1920–1939
bohorodczański A 1920–1932
borszczowski A 1920–1939
bóbrecki A 1920–1939
brasławski R 1922–1939
brodnicki N 1920–1939
brodzki A 1920–1939
brzeski (Brzesko) A 1920–1939
brzeski (Brześć nad Bugiem) R 1921–1939 [6]
brzeziński R 1919–1939
brzeżański A 1920–1939
brzozowski A 1920–1939
buczacki A 1920–1939
bydgoski # N 1920–1938 # 1938–1939
bytomski[7] N → 1922; ► świętochłowicki
chełmiński N 1920–1939
chełmski R 1919–1939
chodzieski[8] N 1920–1939
chojnicki[9] N 1920–1939
chrzanowski A 1920–1939
ciechanowski R 1919–1939
cieszanowski A 1920–1922 → lubaczowski
cieszyński[10][11][12][13] A 1920–1939 [14]
czadecki (część płn.)[12] A [15]
czarnkowski[16][17] N 1920–1939
czeskocieszyński[11][18] A [19]
częstochowski R 1919–1939
człuchowski[9] N → 1920; ► chojnicki
czortkowski A 1920–1939
dąbrowski A 1920–1939
dębicki A ropczycki ← 1937–1939
dobromilski A 1920–1939 [20]
doliński A 1920–1939
drohicki R 1921–1939
drohobycki A 1920–1939
dubieński[21] R 1921–1939
duniłowicki[22] # R 21- 22 # 1922–1925 → postawski
działdowski[23] # N 1920–1938 # 1938–1939
dziśnieński # R 21- 22 # 1922–1939
frydecki (część wsch.)[13] A [15]
frysztacki[10][13] A → 1920; ► cieszyński 1938–1939 [24]
garwoliński # R 1919–1939 # 1939
Danziger Höhe[25] N → 1920; ► kartuski
gliwicki[26] N → 1922; ► rudzki / ► tarnogórski
gniewski[27] N 1920–1932
gnieźnieński N 1920–1939
gorlicki[3] A 1920–1939 [28]
gostyniński R 1919–1939
gostyński N 1920–1939
górowski[29] N → 1920; ► leszczyński / ► rawicki
grodzieński R 1921–1939 [30]
grodziski[31] N 1920–1932
gródecki A 1920–1939
grójecki R 1919–1939
grudziądzki N 1920–1939
grybowski A 1920–1932
horochowski R 1921–1939
horodeński A 1920–1939
hrubieszowski R 1919–1939
husiatyński A 1920–1925 → kopyczyniecki
iłżecki R 1919–1939
inowrocławski # N 1920–1938 # 1938–1939
iwacewicki R kosowski (Kosów Poleski) ← 1935–1939
janowski R 1919–1939
jarociński N 1920–1939
jarosławski A 1920–1939
jasielski A 1920–1939
jaworowski A 1920–1939 [32]
jędrzejowski R 1919–1939
kaliski # R 1919–1938 # 1938–1939
kałuski A 1920–1939
kamionecki A 1920–1939
kartuski[33][25] N 1920–1939
katowicki N 1922–1939
kępiński[34][35] N 1920–1939
kielecki R 1919–1939
kieżmarski[36] A [37]
kobryński R 1921–1939
kolbuszowski A 1920–1939
kolneński R 1919–1932
kolski # R 1919–1938 # 1938–1939
kołomyjski A 1920–1939
konecki # R 1919–1939 # 1939
koniński # R 1919–1938 # 1938–1939
konstantynowski R 1919–1932
kopyczyniecki A husiatyński ← 1925–1939
kosowski (Kosów Huc.) A 1920–1939
kosowski[38] (Kosów Pol.) R 1921–1935 → iwacewicki
kostopolski R 1925–1939
koszyrski[39] R 1921–1939
kościański N 1920–1939
kościerski[40] N 1920–1939
kowelski R 1921–1939
kozienicki R 1919–1939
koźmiński N 1920–1932
krakowski A 1920–1939
krasnostawski R 1919–1939
krośnieński[41] A 1920–1939
krotoszyński N 1920–1939
krzemieniecki R 1921–1939
kwidzyński[27] N → 1920; ► gniewski
kutnowski # R 1919–1939 # 1939
leski (do 1931 liski) A 1920–1939 [42]
leszczyński[29][43] N 1920–1939
lidzki R 1921–1939
limanowski A 1920–1939
lipnowski # R 1919–1938 # 1938–1939
lubaczowski A cieszanowski ← 1923–1939
lubartowski R 1919–1939
lubawski[44] N 1920–1939
lubelski R 1919–1939
lubliniecki[45] N 1922–1939
lubomelski R 1921–1939
lwowski A 1920–1939
łańcucki A 1920–1939
łaski R 1919–1939
łęczycki R 1919–1939
łomżyński # R 1919–1939 # 1939
łowicki # R 1919–1939 # 1939
łódzki R 1919–1939
łucki R 1921–1939
łukowski R 1919–1939
łuniniecki R 1921–1939
makowski (Maków Maz.) R 1919–1939
makowski (Maków Podh.) A 1924–1932
miechowski R 1919–1939
mielecki A 1920–1939
międzychodzki[46] N 1920–1939
międzyrzecki[46] N → 1920; ► międzychodzki / ► nowotomyski
miński[47] R 1919–1939
mławski R 1919–1939
mogileński N 1920–1939
mołodeczański[48] R 1927–1939
morski N 1927–1939
mościski A 1920–1939 [49]
myślenicki A 1920–1939
nadwórniański A 1920–1939
namiestowski[50][51] A → 1924; ► spisko-orawski [52]
namysłowski[34] N → 1920; ► kępiński
nidzicki[23] N → 1920; ► działdowski
nieszawski # R 1919–1938 # 1938–1939
nieświeski R 1921–1939
niżański A 1920–1939
nowogródzki R 1921–1939
nowosądecki[53] A 1920–1939 [54]
nowotarski[36][51][55][56] A 1920–1939 [57]
nowotomyski[46] N 1920–1939
obornicki N 1920–1939
odolanowski[35] N 1920–1932
olkuski R 1919–1939
opatowski R 1919–1939
opoczyński # R 1919–1939 # 1939
ostrogski R 1921–1924 → zdołbunowski
ostrołęcki # R 1919–1939 # 1939
ostrowski (Ostrów Maz.) # R 1919–1939 # 1939
ostrowski (Ostrów Wlkp.) N 1920–1939
ostródzki[44] N → 1920; ► lubawski
ostrzeszowski[35] N 1920–1932
oszmiański R 1922–1939
oświęcimski A 1920–1932
peczeniżyński A 1920–1929
pilźnieński[58] A 1920–1932
pińczowski R 1919–1939
piński R 1921–1939
piotrkowski R 1919–1939
pleszewski N 1920–1932
płocki R 1919–1939
płoński R 1919–1939
podgórski A 1920–1923
podhajecki A 1920–1939
postawski R duniłowicki ← 1926–1939
poznański N 1925–1939
poznański wschodni N 1920–1924
poznański zachodni N 1920–1924
prużański R 1921–1939
przasnyski R 1919–1939
przemyski A 1920–1939 [59]
przemyślański A 1920–1939
przeworski A 1920–1939
pszczyński N 1922–1939
pucki N 1920–1927
puławski R 1919–1939
pułtuski R 1919–1939
raciborski[60] N → 1922; ► rybnicki
radomski R 1919–1939
radomszczański R 1919–1939
radziechowski A 1920–1939
radzymiński R 1919–1939
radzyński R 1919–1939
rawicki[29] N 1920–1939
rawski[61] (Rawa Maz.) # R 1919–1939 # 1939
rawski[62] (Rawa Ruska) A 1920–1939 [63]
rohatyński A 1920–1939
ropczycki A 1920–1937 [64]
rówieński R 1921–1939
rudecki A 1920–1939
rudzki[26][65] N 1922–1924
rybnicki[60][66] N 1922–1939
rypiński # R 1919–1938 # 1938–1939
rzeszowski A 1920–1939
samborski A 1920–1939
sandomierski R 1919–1939
sanocki A 1920–1939
sarneński # R 1921–1930 # 1930–1939
sejneński[67] R 1919–1925
sępoleński[68] N 1920–1939
siedlecki R 1919–1939
sieradzki R 1919–1939
sierpecki R 1919–1939
skałacki A 1920–1939
skierniewicki # R 1919–1939 # 1939
skolski A 1920–1932
słonimski R 1921–1939
słupecki N 1919–1932
sniński[69] A [70]
sochaczewski R 1919–1939
sokalski A 1920–1939 [71]
sokołowski # R 1919–1939 # 1939
sokólski R 1919–1939 [72]
spisko-orawski[50][73][74] A 1920–1925
stanisławowski A 1920–1939
starogardzki N 1920–1939
starolubowelski[53] A [75]
starosamborski A 1920–1932
starowiejski[73][55] A → 1920; ► spisko-orawski [37]
stoliński R 1923–1939
stołpecki R 1921–1939
stopnicki R 1919–1939
stryjski A 1920–1939
strzelneński[76] N 1920–1932
strzyżowski A 1920–1932
suwalski[77] R 1919–1939
sycowski[35] N → 1920; ► kępiński / ► odolanowski / ► ostrzeszowski
szamotulski N 1920–1939
szczuczyński (Grajewo) R 1919–1939
szczuczyński (Szczuczyn) R 1929–1939
szubiński # N 1920–1938 # 1938–1939
śmigielski N 1920–1932
śniatyński A 1920–1939
średzki[78] N 1920–1939
śremski N 1920–1939
świecki N 1920–1939
święciański R 1922–1939
świętochłowicki[79][7] N 1922–1939
tarnobrzeski A 1920–1939
tarnogórski[26][80] N 1922–1939
tarnopolski A 1920–1939
tarnowski A 1920–1939
tczewski N 1920–1939
tłumacki A 1920–1939
tomaszowski[81] R 1919–1939
toruński N 1920–1939
trembowelski A 1920–1939
trzciański[74][56][82] A → 1920; ► spisko-orawski [37]
tucholski N 1920–1939
turczański # A 1920–1931 # 1931–1939 [83]
turecki # R 1919–1938 # 1938–1939
wadowicki A 1920–1939
warszawski R 1919–1939
wąbrzeski N 1920–1939
wągrowiecki N 1920–1939
wejherowski[84] N 1920–1928
węgrowski # R 1919–1939 # 1939
wieleński[16] N → 1920; ► czarnkowski
wielicki A 1920–1932
wieluński R 1919–1939
wilejski # R 21- 22 # 1922–1939
wileńsko-trocki R 1922–1939
witkowski N 1920–1927
włocławski # R 1919–1938 # 1938–1939
włodawski R 1919–1939
włodzimierski R 1921–1939
włoszczowski R 1919–1939
wolsztyński[2] N 1920–1939
wołkowyski R 1921–1939 [85]
wołożyński R 1921–1939
wrzesiński N 1920–1939
wschowski[43] N → 1920; ► leszczyński
wyrzyski # N 1920–1938 # 1938–1939
wysokomazowiecki[86] R 1919–1939
zabrski[65] N → 1922; ► rudzki
zaleszczycki A 1920–1939
zamojski R 1919–1939
zawierciański R 1927–1939
zbaraski A 1920–1939
zborowski A 1920–1939
zdołbunowski R ostrogski ← 1925–1939
złoczowski A 1920–1939
złotowski[68] N → 1920; ► sępoleński
żniński N 1920–1939
żółkiewski A 1920–1939
żydaczowski A 1920–1939
żywiecki[51] A 1920–1939 [87]

Powiaty miejskie 1920–1939

[edytuj | edytuj kod]

Znak # oznacza jednokrotną zmianę przynależności wojewódzkiej

Powiat 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 1939 1945
Białystok R 1928–1939
Bielsko[88] A 1920–1939[89]
Bydgoszcz N 1920–1938 # 1938–1939
Bytom[79] N → 1922; ► świętochłowicki
Chorzów N Królewska Huta ← 1934–1939
Częstochowa R 1928–1939
Gdynia N 1929–1939
Gniezno N 1925–1939
Grudziądz N 1920–1939
Inowrocław N 1925–1938 # 1938–1939
Katowice N 1922–1939
Kraków A 1920–1939
Królewska Huta N 1922–34 → Chorzów
Lublin R 1920–1922 1928–1939
Lwów A 1920–1939
Łódź R 1920–1939
Południowo-Warszawski[90] R 1928–1939 [91]
Poznań N 1920–1939
Północno-Warszawski[92] R 1928–1939 [91]
Prasko-Warszawski[93] R 1928–1939 [91]
Radom R 1932–1939
Sosnowiec R 1928–1939
Śródmiejsko-Warszawski R 1931–1939 [91]
Toruń N 1920–1939
Wilno R 1921–1939

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu augustowskiego z woj. białostockiego bez miejscowości takich jak Adamowicze, Łojki i Sopoćkinie, które weszły w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Augustów – pozostała po polskiej stronie granicy.
  2. a b W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu babimojskiego bez miejscowości: Babimost, Bagno, Ciosaniec, Chwalim, Droniki, Kaliska, Kargowa, Kuligowo, Łupice, Nowe Kramsko, Nowy Jaromierz, Obra Dolna, Podmokle Małe, Podmokle Wielkie, Rudno, Spokojna, Stare Kramsko, Stary Jaromierz, Szreniawa, Śmieszkowo, Świętno, Tatarki, Wilcze i Wojnowo. Siedziba powiatu – Wolsztyn – znalazła się po polskiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu babimojskiego utworzono powiat wolsztyński.
  3. a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu bardiowskiego z fragmentem Cygielki przylegającym do Wysowej. Przyłączono ją do powiatu gorlickiego w woj. krakowskim.
  4. → 1938; ► gorlicki.
  5. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu bielskiego z woj. białostockiego bez części Puszczy Białowieskiej i kilku miejscowości położonych po jej południowej stronie, które weszły w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Bielsk Podlaski – pozostała po polskiej stronie granicy.
  6. W 1945 roku Polsce przypadły północno-zachodnie skrawki powiatu brzeskiego z woj. poleskiego (fragmenty a) gminy Połowce m.in. z miejscowościami Klukowicze, Litwinowicze, Siemichocze, Tymianka, Wólka Nurzecka i Wyczółki oraz b) gminy Wysokie Litewskie m.in. z miejscowościami Tokary i Wilanowo. Siedziba powiatu – Brześć nad Bugiem – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu brzeskiego została zintegrowana z powiatem bielskim w woj. białostockim (1945); od 1952 tereny te należą do powiatu siemiatyckiego.
  7. a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu bytomskiego z 13 gminami (Brzeziny, Brzozowice, Chropaczów, Dąbrówka Wielka, Hajduki Nowe, Hajduki Wielkie, Kamień, Lipiny, Łagiewniki, Orzegów, Piekary Wielkie, Szarlej, Świętochłowice) i 7 obszarami dworskimi. Siedziba powiatu – Bytom – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu bytomskiego utworzono powiat świętochłowicki w woj. śląskim.
  8. W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu chodzieskiego bez miejscowości: Ługi Ujskie, Motylewo, Piła, Skórka i Stobno. Siedziba powiatu – Chodzież – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  9. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu człuchowskiego. Siedziba powiatu – Człuchów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu człuchowskiego przyłączono do powiatu chojnickiego w woj. pomorskim.
  10. a b Po wytyczeniu granicy między Polską a Czechosłowacją na Śląsku Cieszyńskim w 1920 roku, zdecydownie większa (zaolziańska) część powiatu frysztackiego przypadła Czechosłowacji (CS). W Polsce znalazły się jedynie cztery i pół gminy (jednostkowe): Kaczyce (oprócz skrawka, który włączono do gminy Łąki nad Olzą w CS), Kończyce Wielkie (w całości), Kończyce Małe (w całości), pół gminy Marklowice; polską część przekształcono w gminę Marklowice Górne (część czeską przekształcono w gminę Marklowice Dolne) oraz gmina Zebrzydowice (oprócz skrawka, który włączono do gminy Marklowice Dolne i do Frysztatu w CS). Wszyskie te gminy weszły w skład powiatu cieszyńskiego w województwie śląskim, i pozostały w nim nawet po reaktywowaniu powiatu frysztackiego w 1938 w związku z okupacją Zaolzia przez Polskę.
  11. a b W 1938 roku przyłączono do Polski z Czechosłowacji powiat czeskocieszyński (wraz z siedzibą powiatu – Czeskim Cieszynem). Powiat przyłączono do powiatu cieszyńskiego w woj. śląskim.
  12. a b 16 listopada 1938 roku włączono do Polski północny skrawek powiatu czadeckiego z Czechosłowacji z częściami gmin: Czarne, Oleśna, Skalite i Świerczynowiec. Siedziba powiatu – Czadca – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Przyłączona do Polski część powiatu została zintegrowana 1 lutego 1939 roku z powiatem cieszyńskim w woj. śląskim.
  13. a b c 16 listopada 1938 roku włączono do Polski wschodni skrawek powiatu frydeckiego z Czechosłowacji z 4 gminami i częściami 11 gmin. Siedziba powiatu – Frydek – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Przyłączona do Polski część powiatu została włączona 1 lutego 1939 roku do powiatu cieszyńskiego (gminy: Morawka, Szonów, Wojkowice, Żermanice oraz części gmin: Bartowice, Błędowice Górne, Błędowice Średnie, Ligota Dolna, Ligota Górna, Noszowice) i frysztackiego (części gmin: Gruszów, Hermanice, Michałkowice, Radwanice i Śląska Ostrawa) w woj. śląskim.
  14. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu cieszyńskiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez dawnego powiatu czeskocieszyńskiego oraz włączonych 16 listopada 1938 roku fragmentów powiatów czadeckiego i frydeckiego), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku (obszary te weszły w skład Czechosłowacji).
  15. a b → 1938 (1939); ► cieszyński.
  16. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się południowa część powiatu wieleńskiego na lewym brzegu Noteci (Chełst, Drawsko, Drawski Młyn, Gulcz, Kamiennik, Kwiejce, Marylin, Mikołajewo, Nowe Kwiejce, Pęckowo, Piłka, Rosko, Wrzeszczyna oraz część Wielenia). Siedziba powiatu – Wieleń – została przedzielona granicą polsko-niemiecką. Polską część powiatu wieleńskiego przyłączono do powiatu czarnkowskiego w woj. poznańskim.
  17. W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu czarnkowskiego bez miejscowości na prawym brzegu Noteci (Biała, Bukowiec, Gajewo, Kuźnica Czarnkowska, Łomnica, Niekursko, Nowa Wieś, Radolin, Radolinek, Radosiew, Runowo, Rychlik, Sarcz, Siedlisko, Smolarnia, Straduń, Teresin, Wrząca, Zofiowo). Siedziba powiatu – Czarnków – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  18. Inna używana nazwa: cieszyński zachodni.
  19. → 1938; ► cieszyński.
  20. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu dobromilskiego z woj. lwowskiego m.in. z miejscowościami Bircza, Kalwaria Pacławska i Wojtkowa. Siedziba powiatu – Dobromil – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu dobromilskiego została zintegrowana z powiatem przemyskim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  21. Inna używana nazwa: dubnowski.
  22. Inna używana nazwa: duniłowiczowski.
  23. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu nidzickiego m.in. z Działdowem i Płośnicą. Siedziba powiatu – Nidzica – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu nidzickiego utworzono powiat działdowski w woj. pomorskim.
  24. Powiat frysztacki, będący w latach 1938–1939 częścią województwa śląskiego, jako część Polski wymieniony jest w Dzienniku Ustaw RP po II wojnie światowej tylko raz (Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196), co może być spowodowane sporem o Zaolzie między Polską a Czechosłowacją i nieuregulowaną prawnie kwestią przebiegu granicy, brak innych źródeł potwierdzających przynależność całego powiatu lub jego części do Polski w 1945 roku. Siedziba powiatu – Frysztat – znalazła się ostatecznie po czechosłowackiej stronie granicy.
  25. a b W 1920 w roku Polsce znalazł się fragment powiatu Danziger Höhe: gminy jednostkowe Bysewo, Klukowo, Rębiechowo i Sulmin oraz obszary dworskie Czaple, Kokoszki, Leźno, Lniska, Matarnia i Owczarnia. Polską część powiatu Gdańskie Wyżyny przyłączono do powiatu kartuskiego w woj. pomorskim.
  26. a b c W 1922 roku w Polsce znalazły się dwie oddzielne części powiatu gliwickiego z 3 gminami i 3 obszarami dworskimi: południowa (Gierałtowice, Przyszowice) i północna (Mikoleska). Siedziba powiatu – Gliwice – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polskie części powiatu gliwickiego zostały zintegrowane z powiatem rudzkim (Gierałtowice, Przyszowice) i tarnogórskim (Mikoleska) w woj. śląskim.
  27. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu kwidzyńskiego: 1) w wyniku postanowień traktatu wersalskiego – lewy brzeg Wisły; 2) po plebiscycie na Powiślu (Bursztych, Janowo, Kramrowo, Nowe Lignowy, Pólko Małe). Siedziba powiatu – Kwidzyn – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu kwidzyńskiego utworzono powiat gniewski w woj. pomorskim.
  28. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu gorlickiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez terenów nad rzeką Cygielką, które weszły w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  29. a b c W 1920 w roku Polsce znalazł się fragment powiatu górowskiego. Siedziba powiatu – Góra – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu górowskiego przyłączono do powiatów: leszczyńskiego (Jabłonna, Kaczkowo, Rojęczyn) i rawickiego (Trzebosz) w woj. poznańskim.
  30. W 1945 roku Polsce przypadły południowo-zachodnie skrawki powiatu grodzieńskiego z woj. białostockiego m.in. z miejscowościami Krynki i Kruszyniany. Siedziba powiatu – Grodno – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu grodzieńskiego została zintegrowana z powiatem sokólskim w tymże województwie (1945).
  31. Powiat z siedzibą w Grodzisku Wielkopolskim; nie mylić z powiatem grodziskim z siedzibą w Grodzisku Mazowieckim.
  32. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu jaworowskiego z woj. lwowskiego (gmina Wielkie Oczy – 8 gromad i gmina Gnojnice – 4 gromady, którą przekształcono w gminę Młyny). Siedziba powiatu Jaworów znalazła się po wschodniej stronie granicy, w Ukraińskiej SRR. Pozostała Polsce część powiatu jaworowskiego została zintegrowana z powiatami lubaczowskim (Wielkie Oczy) i powiatem jarosławskim (Młyny) w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  33. W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu kartuskiego bez miejscowości: Czapielsk, Huta Dolna, Huta Górna, Jodłowno, Klonowo Dolne, Klonowo Górne, Kolbudy, Łapino, Majdany, Marszewo, Miłowo, Nowa Wieś Przywidzka, Ostróżki, Pomlewo, Pręgowo, Przywidz, Roztoka, Szklana Góra, Ząbrsko Dolne i Ząbrsko Górne, włączonych do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Kartuzy – znalazła się po polskiej stronie granicy. Jeszcze w tym samym roku dokonano korekty granicy – Żukówko ponownie znalazło się w Niemczech.
  34. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu namysłowskiego (Darnowiec, Drożki, Krzyżowniki, Mały Buczek, Proszów, Rychtal, Sadogóra, Skoroszów, Stogniewice, Wielki Buczek, Zgorzelec). Siedziba powiatu – Namysłów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu namysłowskiego przyłączono do powiatu kępińskiego w woj. poznańskim.
  35. a b c d W 1920 w roku Polsce znalazła się wschodnia część powiatu sycowskiego. Siedziba powiatu – Syców – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu sycowskiego przyłączono do powiatów: kępińskiego (Bałdowice, Bralin, Chojęcin, Domasłów, Gola, Koza Wielka, Miechów, Marcinki, Mnichowice, Nosale, Nowa Wieś Książęca, Pisarzowice, Słupia, Tabor Mały, Tabor Wielki, Trębaczów, Turkowy, Zbyczyna; a także Dziadowa Kłoda (Kunzendorf) i Ślizów (Schleise), które jednak po pół roku zwrócono Niemcom [1]), odolanowskiego (Bronisławka, Cieszyn, Chojnik, Czesławice, Dobrzec, Hetmanów, Janisławice, Jarnostaw, Jesiona, Kałkowskie, Kąty Śląskie, Kocina, Konradów, Kopalina, Kuźnica Kącka, Lipskie, Łachów, Mariak, Możdżanów, Pawłów, Piła, Sobki, Sośnie, Starza, Surmin, Szklarka Śląska, Żabnik) i ostrzeszowskiego (Mąkoszyce, Niwki Książęce, Rybin) w woj. poznańskim.
  36. a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu kieżmarskiego z gminą Jaworzyna i częścią gminy Ździar. Siedziba powiatu – Kieżmark – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu kieżmarskiego przyłączono do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  37. a b c → 1938; ► nowotarski.
  38. Inna pisownia: kossowski.
  39. Inna używana nazwa: kamień-koszyrski.
  40. W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu kościerskiego bez miejscowości: Bliziny, Borowina, Czarna Huta, Częstocin, Drzewina, Gromadzin, Kierzkowo, Olszanka, Pawłowo, Piekło Górne, Piekło Dolne, Sucha Huta, Trzepowo włączonych do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Kościerzyna – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  41. Powiat z siedzibą w Krośnie; nie mylić z powiatem krośnieńskim z siedzibą w Krośnie Odrzańskim.
  42. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu leskiego z woj. lwowskiego m.in. bez miejscowości (które weszły w skład ZSRR) przyłączonych później do Polski (1951) w wyniku umowy o zmianie granic z ZSRR (w tym Ustrzyk Dolnych), przywrócono także granicę południową sprzed listopada 1938 roku (bez tzw. źródłowiska Udawy), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  43. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się północno-wschodnia część powiatu wschowskiego z miejscowościami: Brenno, Bukówiec Górny, Długie Nowe, Dominice, Gołanice, Grotniki, Jezierzyce Kościelne, Krzycko Małe, Krzycko Nowe (Lindensee), Krzycko Wielkie, Miastko, Niechłód, Potrzebowo, Radomyśl, Sądzia, Wijewo, Włoszakowice, Zaborówiec i Zbarzewo. Siedziba powiatu – Wschowa – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu wschowskiego przyłączono do powiatu leszczyńskiego w woj. poznańskim.
  44. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu ostródzkiego z 3 gminami (Groszki, Lubstynek i Napromek). Siedziba powiatu – Ostróda – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu ostródzkiego przyłączono do powiatu lubawskiego w woj. pomorskim.
  45. W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu lublinieckiego bez gmin: Bzinica Nowa, Bzinica Stara, Ciasna, Dzielna, Główczyce, Główczyce, Gwoździany, Jeżowa, Klekotna, Kolejka, Koszwice, Ligota Dobrodzieńska, Łagiewniki Małe, Makowczyce, Molna, Myślina, Panoszów, Pludry, Rzędowice, Sieraków, Szemrowice, Skrzydłowice, Turza, Warłów, Wędzina, Zborowskie i Zwóz oraz miasta Dobrodzień (obszar ten przekształcono 15 czerwca 1922 w powiat dobrodzieński). Siedziba powiatu – Lubliniec – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  46. a b c W 1920 w roku Polsce znalazła się wschodnia część powiatu międzyrzeckiego na prawym brzegu Obry. Siedziba powiatu – Międzyrzecz – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polską część powiatu międzyrzeckiego przyłączono do powiatu międzychodzkiego (Dormowo, Głażewo, Lewice, Łowyń, Silna, Stoki, Świechocin, Wrony) i nowotomyskiego (Chojniki, Chrośnica, Grubsko, Jabłonka Stara, Jastrzębsko Stare, Lewiczynek, Lubień, Łęczno, Łomnica, Miedzichowo, Nądnia, Nowa Silna, Nowa Wieś Zbąska, Nowe Czeskie, Nowe Jastrzębsko, Nowy Dwór, Pąchy, Perzyny, Prądówka, Przychodzko, Przyprostynia, Stare Czeskie, Stary Folwark, Stefanowo, Strzyżewo, Szklarka Trzcielska, Toczeń, Zachodzko, Zakrzewko, Zawada, Zbąszyń) w woj. poznańskim.
  47. Inna używana nazwa: mińsko-mazowiecki.
  48. Inna używana nazwa: mołodecki.
  49. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu mościskiego z woj. lwowskiego – fragment gminy Małnów z Kalnikowem i zachodnim fragmentem Starzawy. Siedziba powiatu – Mościska – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu mościskiego została zintegrowana z powiatem przemyskim (sekcja północna) w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945).
  50. a b W 1924 roku w Polsce znalazła się część powiatu namiestowskiego z fragmentem gminy Lipnica Wielka. Siedziba powiatu – Namiestów – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu namiestowskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  51. a b c W 1938 roku w Polsce znalazła się część powiatu namiestowskiego z fragmentem Bobrowa (fragment zachodniego stoku góry Krywań) i Półgóry (południowy stok Mędralowej/Jałowca Małego). Przyłączono ją odpowiednio do powiatów nowotarskiego i żywieckiego w woj. krakowskim.
  52. → 1938; ► nowotarski / ► żywiecki.
  53. a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu starolubowelskiego z fragmentami Legnawy, Małego Lipnika, Małego Sulina, Mniszka nad Popradem i Stariny leżącymi nad Popradem. Przyłączono ją do powiatu nowosądeckiego w woj. krakowskim.
  54. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu nowosądeckiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez przyłączonego wówczas fragmentu doliny Popradu koło Żegiestowa, który wszedł w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  55. a b W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu starowiejskiego z Leśnicą oraz fragmentami Lechnicy i Szwabów Niżnich. Włączono ją do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  56. a b W 1938 roku w Polsce znalazła się część powiatu trzciańskiego z wsiami Głodówka i Sucha Góra (w latach 1924–1938 należącymi do Czechosłowacji) oraz fragmentem gminy Trzciana sąsiadujący z Lipnicą Wielką. Przyłączono ją do powiatu nowotarskiego w woj. krakowskim.
  57. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu nowotarskiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez Jaworzyny Tatrzańskiej i Leśnicy, Głodówki, Suchej Góry i skrawków terenów leśnych między Lipnicą Wielką a Bobrowem i Rabczą, które weszły w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  58. Inna używana nazwa: pilzneński.
  59. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu przemyskiego z woj. lwowskiego bez miejscowości (które weszły w skład ZSRR) takich jak Medyka (przyłączona ponownie do Polski w 1948 roku) i Niżankowice. Siedziba powiatu – Przemyśl – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  60. a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu raciborskiego z 19 gminami (Adamowice, Bełsznica, Bluszczów, Bogunice, Brzezie, Buków, Gorzyce, Gorzyczki, Kamień, Kobyla, Kornowacz, Ligota Tworkowska, Lubomia, Nieboczowy, Pogrzebień, Raszczyce, Rogi, Syrynia, Uchylsko) i 19 obszarami dworskimi. Siedziba powiatu – Racibórz – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Polska część powiatu raciborskiego została zintegrowana z powiatem rybnickim w woj. śląskim.
  61. Inna używana nazwa: rawsko-mazowiecki.
  62. Inna używana nazwa: rawsko-ruski.
  63. W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu rawskiego z woj. lwowskiego, które włączono do: 1) powiatu tomaszowskiego: a) miasto Uhnów; b) gminy: Bełżec, Lubycza Królewska, Tarnoszyn i Wierzbica (przekształconą w gminę Uhnów); c) gromady Hrebenne i Siedliska z gminy Siedliska (J. Feduszka: Zmiany przebiegu granicy, 2001; Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160) oraz do 2) powiatu lubaczowskiego w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945): Dziewięcierz (z gminy Potylicz), Radruż (z gminy Wróblaczyn), Werchrata i Prusie (z gminy Siedliska).
  64. → dębicki.
  65. a b W 1922 roku w Polsce znalazła się część powiatu zabrskiego z 9 gminami (Bielszowice, Bujaków, Chudów, Kończyce, Makoszowy, Paniowy, Paniówki, Pawłów, Ruda) i 3 obszarami dworskimi (powiat zabrski zniesiono 1 stycznia 1927). Siedziba powiatu – Zabrze (Hindenburg) – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu zabrskiego utworzono powiat rudzki w woj. śląskim.
  66. W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu rybnickiego bez gmin i obszarów dworskich: Bargłówka, Dolna Wieś, Górki, Jankowice Rudzkie, Kolonia Renerowska, Kuźnia Nieborowska, Nieborowice, Pilchowice, Ruda Kozielska, Rudy, Stanica, Stodoły oraz Wielopole Pilchowickie. Siedziba powiatu – Rybnik – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  67. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i Litwę jedynie zachodia część powiatu sejneńskiego pozostała przy Polsce (ok. 1/3); wschodnie gminy Kopciowo, Kudrany, Lejpuny, Łoździeje, Metele, Mirosław, Sereje, Święto-Jeziory i Wiejsieje znalazły się w 1919 roku w państwie litewskim.
  68. a b W 1920 w roku Polsce znalazła się część powiatu złotowskiego m.in. z Kamieniem, Sępólnem, Sypniewem i Więcborkiem. Siedziba powiatu – Złotów – pozostała po niemieckiej stronie granicy. Z polskiej części powiatu złotowskiego utworzono powiat sępoleński w woj. pomorskim.
  69. W 1938 roku przyłączono do Polski część powiatu snińskiego z fragmentem Osadnego powyżej źródła Udawy (z fragmentem linii kolejowej Nowy Łupków – Cisna). Przyłączono ją do powiatu leskiego w woj. lwowskim.
  70. → 1938; ► leski.
  71. W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie fragmenty powiatu sokalskiego, które włączono do powiatu hrubieszowskiego: a) miasto Bełz; b) gminy Bełz, Chorobrów, Krystynopol i Waręż (J. Feduszka: Zmiany przebiegu granicy, 2001; Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160).
  72. W 1945 roku Polsce przypadła zachodnia część powiatu sokólskiego z woj. białostockiego bez Odelska, który wszedł w skład ZSRR. Siedziba powiatu – Sokółka – pozostała po polskiej stronie granicy.
  73. a b W 1920 roku w Polsce znalazła się część powiatu starowiejskiego (Czarna Góra, Dursztyn, Falsztyn, Frydman, Jurgów, Kacwin, Krempachy, Łapszanka, Łapsze Niżne, Łapsze Wyżne, Niedzica, Nowa Biała, Rzepiska, Trybsz). Siedziba powiatu – Stara Wieś Spiska – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu starowiejskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  74. a b W 1920 roku w Polsce znalazła się część powiatu trzciańskiego (Bukowina, Chyżne, Głodówka, Harkabuz, Jabłonka, Lipnica Mała, Orawka, Piekielnik, Podsarnie, Podszkle, Podwilk, Sucha Góra, Zubrzyca Dolna, Zubrzyca Górna i część gminy Lipnica Wielka). Siedziba powiatu – Trzciana – pozostała po czechosłowackiej stronie granicy. Polską część powiatu trzciańskiego przyłączono do powiatu spisko-orawskiego w woj. krakowskim.
  75. → 1938; ► nowosądecki.
  76. Inna używana nazwa: strzeliński.
  77. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę i Litwę główna część powiatu suwalskiego pozostała przy Polsce; jedynie jej najbardziej wschodni skrawek – gmina Maćkowo oraz niewielki leśny obszar na pn.-wsch. od Krejwian znalazł się w 1919 roku w państwie litewskim.
  78. Powiat z siedzibą w Środzie Wielkopolskiej; nie mylić z powiatem średzkim z siedzibą w Środzie Śląskiej.
  79. a b W 1922 roku Polsce znalazła się część należącego wcześniej do Niemiec powiatu miejskiego Bytom – eksklawa Friedenshütte (pol. Bytom Nowy). Zasadnicza część Bytomia znalazła się po zachodniej stronie granicy, w Niemczech. Polską część powiatu miejskiego Bytom przyłączono do powiatu świętochłowickiego w woj. śląskim.
  80. W 1922 roku Polsce przypadła większa część powiatu tarnogórskiego bez gmin: Górniki, Grzybowice, Laryszów, Miedary, Mikulczyce, Ptakowice, Stolarzowice, Wieszowa, Wilkowice oraz Zbrosławice. Siedziba powiatu – Tarnowskie Góry – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  81. Powiat z siedzibą w Tomaszowie Lubelskim; nie mylić z powiatem tomaszowskim z siedzibą w Tomaszowie Mazowieckim.
  82. Powiat z siedzibą w Trzcianie (Słowacja); nie mylić z powiatem trzcianeckim z siedzibą w Trzciance.
  83. W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu turczańskiego z woj. lwowskiego: gmina Tarnawa Niżna oraz część gminy Sianki (m.in. z miejscowościami Beniowa i Sianki). Siedziba powiatu – Turka – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu turczańskiego została zintegrowana z powiatem leskim w nowo utworzonym woj. rzeszowskim (1945); w 1952 tereny te weszły w skład powiatu ustrzyckiego.
  84. W 1920 roku Polsce przypadła większa część powiatu wejherowskiego bez miejscowości Brzyno, Okalice i Prusewo, które pozostały w granicach Niemiec oraz Sopotu, włączonego do Wolnego Miasta Gdańska. Siedziba powiatu – Wejherowo – znalazła się po polskiej stronie granicy.
  85. W 1945 roku Polsce przypadły zachodnie skrawki powiatu wołkowyskiego z woj. białostockiego m.in. z miejscowościami Łuka i Jałówka. Siedziba powiatu – Wołkowysk – znalazła się po wschodniej stronie granicy, w ZSRR. Polska część powiatu wołkowyskiego została zintegrowana z powiatem białostockim w tymże województwie (1945); od 1954 część tych terenów należy do powiatu hajnowskiego.
  86. Inna pisownia: wysoko-mazowiecki.
  87. W 1945 roku Polsce przypadła część powiatu żywieckiego w granicach sprzed listopada 1938 roku (bez południowego stoku Mędralowej (Jałowca Małego), który wszedł w skład Czechosłowacji), potwierdzonych umową o ostatecznym wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej ratyfikowaną 14 lutego 1959 roku.
  88. Inna używana nazwa: Bielsko Śląskie.
  89. Powiat zniesiono 1 kwietnia 1939.
  90. Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Południe.
  91. a b c d Brak źródeł potwierdzających istnienie powiatu od 1945 roku.
  92. Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Północ.
  93. Do 31 marca 1931 nosił nazwę Warszawa-Praga.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dz. Pr. P. P. z 1919 r. Nr 65, poz. 395 (Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395) – Ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz administracyjnych II instancji.
  • Dz.U. z 1920 r. nr 20, poz. 106 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 lutego 1920 r. w przedmiocie tymczasowej organizacji władzy administracyjnej I instancji w miastach Warszawie, Łodzi i Lublinie.
  • Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768 – Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 r. o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy.
  • Dz.U. z 1921 r. nr 16, poz. 93 – Ustawa z dnia 4 lutego 1921 r. o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach, przyłączonych do obszaru Rzeczypospolitej na podstawie umowy o preliminaryjnym pokoju i rozejmie podpisanej w Rydze dnia 12 października 1920 r.
  • Dz. U. TKR nr 9 (19) – dekret nr 96 z dnia 18 lutego 1921 r.
  • Dziennik Rozporządzeń Naczelnej Władzy na Górnym Śląsku z 1921 r. Nr 8, poz. 33 – Rozporządzenie z dnia 30 maja 1921 r. w przedmiocie przyłączenia części powiatu raciborskiego po prawym brzegu Odry do powiatu rybnickiego i części powiatu kozielskiego po prawym brzegu Odry do powiatu gliwickiego.
  • Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 1, poz. 2 – Rozporządzenie z dnia 17 czerwca 1922 r. w przedmiocie ustroju władz administracyjnych i samorządowych na obszarze Województwa Śląskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 13, poz. 43 – Załącznik do rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1922 r. (Dz. Ust. Śl. Nr 1, poz. 3), w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego, zawierający spis gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich, oraz miast wyjętych z powiatów.
  • Dz.U. z 1922 r. nr 56, poz. 504 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 1922 r. w sprawie zniesienia powiatu białowieskiego oraz rozciągnięcia na gminy białowieską, masiewską i suchopolską mocy obowiązującej przepisów o samorządzie powiatowym.
  • M.P. z 1922 r. nr 282, poz. 204 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 listopada 1922 r. o przeniesieniu siedziby urzędowej Starostwa z Cieszanowa do Lubaczowa oraz o zmianie nazwy powiatu ciesznowskiego
  • Dz.U. z 1923 r. nr 116, poz. 1051 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 grudnia 1922 r. o utworzeniu powiatu stolińskiego oraz włączeniu gmin dobrosławskiej i pohostskiej do powiatu pińskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1924 r. Nr 5, poz. 20 – Ustawa z dnia 15 lutego 1924 r. w przedmiocie zniesienia powiatu Rudzkiego.
  • Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lipca 1924 r. w sprawie podziału powiatu rówieńskiego na dwie jednostki administracyjne i kreowania powiatu kostopolskiego tudzież regulacji granic powiatów: rówieńskiego, dubnowskiego, łuckiego, ostrogskiego, krzemienieckiego i horochowskiego.
  • Dz.U. z 1924 r. nr 117, poz. 1044 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 30 grudnia 1924 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów województwa poznańskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 416 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 maja 1925 r. o wydzieleniu miasta Gniezna ze związku gnieźnieńskiego powiatu ziemskiego i utworzeniu z tego miasta osobnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 59, poz. 417 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 maja 1925 r. o wydzieleniu miasta Inowrocławia ze związku inowrocławskiego powiatu ziemskiego i utworzeniu z tego miasta osobnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1925 r. nr 67, poz. 472 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • M.P. z 1925 r. nr 160, poz. 717 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 26 czerwca 1925 r. o przeniesieniu siedziby urzędowej starostwa z Husiatyna do Kopyczyniec
  • Dz.U. z 1926 r. nr 26, poz. 158 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 marca 1926 r. w sprawie niektórych zmian rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 8, poz. 62 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 1927 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 marca 1926 r. o niektórych zmianach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. w przedmiocie zmiany granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 17, poz. 130 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 lutego 1927 r. o zniesieniu powiatu witkowskiego w województwie poznańskiem.
  • Dz.U. z 1927 r. nr 72, poz. 647 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lipca 1928 r. o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej na obszarze miasta stołecznego Warszawy.
  • Dz.U. z 1928 r. nr 25, poz. 221 – Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 lutego 1928 r. w sprawie zmiany art. 1 rozporządzenia z dnia 30 października 1926 r. o utworzeniu powiatu morskiego w Gdyni.
  • Dz.U. z 1928 r. nr 125, poz. 727 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1926 r. o podziale powiatu będzińskiego i utworzeniu nowego powiatu zawierciańskiego z siedzibą władz powiatowych w Zawierciu.
  • Dz.U. z 1929 r. nr 4, poz. 35 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 stycznia 1929 r. o wyłączeniu gminy miejskiej Gdynia z powiatu morskiego i utworzeniu z niej odrębnego powiatu miejskiego.
  • Dz.U. z 1929 r. nr 35, poz. 318 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 1929 r. o zniesieniu powiatu kosowskiego w województwie poleskiem i utworzeniu z jego terytorjum powiatu iwacewickiego z siedzibą władz powiatowych w Iwacewiczach w temże województwie.
  • Dz.U. z 1931 r. nr 111, poz. 868 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 1929 r. o zniesieniu powiatu kosowskiego w województwie poleskiem i utworzeniu z jego terytorjum powiatu iwacewickiego z siedzibą władz powiatowych w Iwacewiczach w temże województwie.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 1, poz. 3 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa krakowskiego.
  • M.P. z 1931 r. nr 51, poz. 86 – Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 24 lutego 1931 r. w sprawie zmiany nazwy gminy Lisko w powiecie liskim, województwie lwowskiem
  • Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 18 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu kolneńskiego w województwie białostockiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 3, poz. 19 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 33 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia powiatu konstantynowskiego w województwie lubelskiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 34 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia powiatu słupeckiego w województwie łódzkiem.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 35 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa poznańskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 36 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa lwowskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 6, poz. 37 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1932 r. w sprawie zniesienia oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa stanisławowskiego.
  • Dz.U. z 1932 r. nr 30, poz. 315 – Obwieszczenie Rady Ministrów z dnia 19 marca 1932 r. o sprostowaniu błędów w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1931 r. w sprawie zniesienia powiatu gniewskiego oraz zmiany granic niektórych powiatów na obszarze województwa pomorskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1934 r. Nr 13, poz. 24 – Ustawa z dnia 16 maja 1934 roku w sprawie włączenia gmin Chorzów i Nowe Hajduki do miasta Królewskiej Huty oraz zmiany nazwy tega miasta na Chorzów.
  • Dz.U. z 1937 r. nr 18, poz. 119 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 marca 1937 r. o zniesieniu powiatu ropczyckiego i utworzeniu powiatu dębickiego w województwie krakowskim.
  • Dz.U. z 1938 r. nr 19, poz. 154 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 marca 1938 r. o zmianie granic powiatów inowrocławskiego i mogielińskiego w województwie poznańskim.
  • Dz. U. Śl. z 1938 r. Nr 18, poz. 35 – Ustawa z dnia 27 października 1938 r. o podziale administracyjnym i tymczasowej organizacji administracji na obszarze Ziem Odzyskanych Śląska Cieszyńskiego.
  • Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585 – Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 listopada 1938 r. o zjednoczeniu z Rzecząpospolitą Polską ziem odzyskanych w listopadzie 1938 r. i o rozciągnięciu na te ziemie mocy obowiązującej niektórych aktów ustawodawczych.
  • Protokół delimitacyjny granicy państwowej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką (Na odcinku Morawskośląskim) z protokółami dodatkowymi – Mistek, 23 listopada i 9 grudnia 1938 roku.
  • Protokół delimitacyjny granicy państwowej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką (Na odcinku Słowackim) z protokółami dodatkowymi – Zakopane, 30 listopada 1938 roku.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 2, poz. 6 – Ustawa z dnia 31 stycznia 1939 roku o podziale administracyjnym ziem odzyskanych we Frydeckiem i w Czadeckiem oraz o zmianie granic niektórych gmin powiatów cieszyńskiego i frysztackiego.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 6, poz. 15 – Ustawa z dnia 7 marca 1939 roku o zniesieniu powiatu świętochłowickiego i o zmianie granic powiatów katowickiego, pszczyńskiego i tarnogórskiego.
  • Dz. U. Śl. z 1939 r. Nr 8, poz. 19 – Ustawa z dnia 17 marca 1939 roku o organizacji i zasadach działania powiatowych władz administracji ogólnej w województwie śląskim.
  • Dz.U. z 1945 r. nr 26, poz. 160 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1945 r. o przyłączeniu gminy wiejskiej Tarnoszyn do powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim.
  • Dz.U. z 1945 r. nr 33, poz. 196 – Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Administracji Publicznej z dnia 21 sierpnia 1945 r. o utworzeniu nowych, o zmianach istniejących dotychczas rejonowych komend uzupełnień i o ustaleniu ich zasięgu terytorialnego.
  • Dz.U. z 1959 r. nr 25, poz. 159 – Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej, podpisana w Warszawie dnia 13 czerwca 1958 r.
  • Dz.U. z 1959 r. nr 25, poz. 160 – Oświadczenie Rządowe z dnia 7 marca 1959 r. w sprawie wymiany dokumentów ratyfikacyjnych Umowy między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej, podpisanej w Warszawie dnia 13 czerwca 1958 r.