Biskupice (województwo lubelskie)
51°09′09″N 22°56′42″E/51,152500 22,945000
| wieś | |
 Kościół parafialny w Biskupicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
81 |
| Kod pocztowy |
21-044[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LSW |
| SIMC |
0392106[5] |
Położenie na mapie gminy Trawniki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
| 51°09′09″N 22°56′42″E/51,152500 22,945000[1]
| |
Biskupice – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, w gminie Trawniki[5][6].
Miejscowość położona jest nad rzeką Giełczew. Dawniej miasto; uzyskały lokację miejską w 1450 roku, zdegradowane w 1869 roku[7]. W 1827 roku miasto prywatne Królestwa Kongresowego położone było w powiecie lubelskim, obwodzie lubelskim województwa lubelskiego[8]. Do 1870 istniała gmina Biskupice. W latach 1870–1954 istniała gmina Jaszczów, której siedzibą były Biskupice. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biskupice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa lubelskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Trawniki[9]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 853 mieszkańców[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W XV wieku Biskupice były wzmiankowane jako wieś należąca do biskupów krakowskich. W 1450 r. miejscowość otrzymała prawa miejskie. W XV wieku wzmiankowany był w Biskupicach dwór biskupi związany m.in. ze Zbigniewem Oleśnickim[11]. W XVII wieku Biskupice przestały być własnością biskupów krakowskich i przeszły na własność rodziny Piaseckich. Od 1634 roku w mieście zaczęli osiedlać się Żydzi, wcześniej biskupi krakowscy nie pozwalali im na osiedlanie się. W 1685 roku na 23 domy, 5 było żydowskich[12]. W 1787 roku Żydzi stanowili 37% ogółu mieszkańców (173 osoby na 459 mieszkańców). W 1827 roku było ich 139, w 1860 roku – 262, w 1897 roku – mieszkało 543 Żydów[13].
Ludność żydowska zajmowała się głównie krawiectwem, handlem drobiem, bydłem oraz solą. Społeczność żydowska zorganizowana była w gminę. Posiadała
13 stycznia 1870 r. pozbawiono Biskupice praw miejskich[14].
W czasie I wojny światowej liczba mieszkańców wyznania mojżeszowego znacznie spadła. Wiązało się to z masowymi wyjazdami na wschód wraz z armią rosyjską.
W 1921 roku w Biskupicach zamieszkiwało 129 Żydów – 14% populacji miejscowości[12].
W okresie międzywojennym pod nadzorem gminy żydowskiej była synagoga, bet midrasz, budynek kahału, mykwa, rzeźnia rytualna oraz dwa cmentarze: stary – już nie użytkowany oraz nowy.
Podczas okupacji Niemcy w Biskupicach w 1940 roku założyli getto. Niemcy zniszczyli synagogę, a także należące do Żydów domy mieszkalne. Macewy ze zdewastowanych cmentarzy wykorzystali do utwardzania dróg w mieście. W marcu 1943 roku hitlerowcy zlikwidowali getto a większość ludności żydowskiej wywieźli do obozu koncentracyjnego na Majdanku[13].
Od 5 maja 1999 r. funkcjonuje Szkoła Podstawowa tworząca Zespół Placówek Oświatowych im. Stefana Batorego[15].
Zabytki i miejsca pamięci
[edytuj | edytuj kod]- Kościół barokowy z lat 1712–1727, ufundowany przez Remigiusza Piaseckiego w miejscu wcześniejszego drewnianego. Konsekrowany w 1781 roku. W 1907 roku podwyższono wieże. Po zniszczeniach wojennych z 1915 roku, odbudowany. We wnętrzu wyposażenie barokowe.
- Plebania barokowa z 1730 roku, wybudowana przez majstra warszawskiego Rybińskiego.
- Cmentarz katolicki z murem z 1 poł. XVIII w.
- Kapliczka barokowa św. Jana Nepomucena z XVIII w.
- Figura przydrożna w Łysołajach z XVIII w. w stylu barokowym
- Stary cmentarz żydowski
- Nowy cmentarz żydowski
- pozostałości po dworze biskupów krakowskich w zachodniej części wsi, w dolinie rzeki Giełczwi. W XVIII wieku zlokalizowano w jego miejscu cmentarz żydowski[8]
- Pomnik poświęcony Żołnierzom AK Walczącym o Wolną i Niepodległa Polskę[15].
Transport
[edytuj | edytuj kod]Na terenie wsi linia kolejowa z Lublina do Chełma przecina się z drogą krajową nr 12 z Lublina do Chełma.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 6151
- ↑ Wieś Biskupice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-30], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-30].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 68 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 20–21.
- ↑ a b Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 24.
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Andrzej Rozwałka, Rafał Niedźwiadek, Włodzimierz Zieliński, Relikty założenia dworskiego Zbigniewa Oleśnickiego w Biskupicach, gm. Trawniki. Prolegomena do archeologicznych badań wykopaliskowych, [w:] Hereditas praeteriti..., UMCS, Lublin 2009, s. 469–480.
- ↑ a b Historia społeczności | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-06-05].
- ↑ a b Biskupice, [w:] Sh. Spector, G. Wigoder (red.), Encyclopedia of Jewish Life Before and During the Holocaust, Nowy Jork 2001, s. 152.
- ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, s. 471).
- ↑ a b Gmina Trawniki – Biskupice [online], www.trawniki.pl [dostęp 2020-07-18].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Historia Żydów w Biskupicach na portalu Wirtualny Sztetl
- Biskupice (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 238.
