Piaski (miasto): Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Wspólnoty wyznaniowe: Dr. mer Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 42: | Linia 42: | ||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Plik:Ruiny kalwińskiego kościoła w Piaskach.jpg|thumb|left|Ruiny [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|zboru kalwińskiego]] w Piaskach]] |
[[Plik:Ruiny kalwińskiego kościoła w Piaskach.jpg|thumb|left|Ruiny [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|zboru kalwińskiego]] w Piaskach]] |
||
W latach 1573–1642 w mieście istniał [[zbór]] [[bracia polscy|ariański]], którego pastorem był słynny [[Marcin Krowicki]]. W 1642 r., krótko po powołaniu na ministra zboru [[Andrzej Wiszowaty|Andrzeja Wiszowatego]], [[Adam Suchodolski]] zamknął [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|zbór]]. W 1649 r. Suchodolski, [[kalwinizm|kalwinista]], wybudował kościół dla swojego wyznania. Pod patronatem [[Suchodolscy herbu Janina|Suchodolskich]] Piaski Wielkie, zwane wtedy Luterskimi wyrosły na centrum [[ewangelicy]]zmu w Lubelskiem. W 1783 r. patron Teodor Suchodolski wystawił nowy, murowany budynek kościoła, którego [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|ruiny]] przetrwały do dzisiaj. Po sprzedaniu Piask przez rodzinę Suchodolskich, parafię [[kalwinizm|kalwińską]] zlikwidowano w 1849 r. |
W latach 1573–1642 w mieście istniał [[zbór]] [[bracia polscy|ariański]], którego pastorem był słynny [[Marcin Krowicki]]. W 1642 r., krótko po powołaniu na ministra zboru [[Andrzej Wiszowaty|Andrzeja Wiszowatego]], [[Adam Suchodolski]] zamknął [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|zbór]]. W 1649 r. Suchodolski, [[kalwinizm|kalwinista]], wybudował kościół dla swojego wyznania. Pod patronatem [[Suchodolscy herbu Janina|Suchodolskich]] Piaski Wielkie, zwane wtedy ''Luterskimi'' wyrosły na centrum [[ewangelicy]]zmu w Lubelskiem. W 1783 r. patron Teodor Suchodolski wystawił nowy, murowany budynek kościoła, którego [[Ruiny zboru kalwińskiego w Piaskach|ruiny]] przetrwały do dzisiaj. Po sprzedaniu Piask przez rodzinę Suchodolskich, parafię [[kalwinizm|kalwińską]] zlikwidowano w 1849 r. |
||
W okresie I wojny światowej miasto zostało poważnie zniszczone. W zestawieniu opracowanym przez [[Henryk Wiercieński|Henryka Wiercieńskiego]] podano liczbę 93 zniszczonych nieruchomości (z 259 istniejących), a w zestawieniu statystycznym Limanowskiego podana była zbliżona liczba zniszczonych nieruchomości: 90 na 266 (tj. 33,8%)<ref name=":0">{{Cytuj |tytuł = STRATY I ZNISZCZENIA PONIESIONE W ZABYTKACH NIERUCHOMYCH W OKRESIE I WOJNY ŚWIATOWEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO (W JEGO AKTUALNYCH GRANICACH) - PDF Darmowe pobieranie |data dostępu = 2019-12-17 |opublikowany = docplayer.pl |url = https://docplayer.pl/53136145-Straty-i-zniszczenia-poniesione-w-zabytkach-nieruchomych-w-okresie-i-wojny-swiatowej-na-obszarze-wojewodztwa-lubelskiego-w-jego-aktualnych-granicach.html}}</ref>. Wg relacji naocznego świadka (reportaż Siedleckiego "Z ziemi lubelskiej"): ''„Cała środkowa część miasta spalona; wypalone do dna domy piętrowe, stawiane z miejscowego kamienia; nawet z okien piwnicznych musiały się wydostać płomienie bo czarne i pokruszone ich obramowania. Cała główna ulica wygląda dziwnie przejrzyście, bo puste okna przepuszczają światło nieba, a przez wypalone bramy widać wskroś zrujnowanych domów głębokie szeregi takich samych ruin zajmujących ogromną przestrzeń”''<ref name=":0" />. |
|||
⚫ | Do 1939 r. żyła w Piaskach duża społeczność [[Żydzi|żydowska]]. Po włączeniu miasta do [[Generalne Gubernatorstwo|GG]] Niemcy utworzyli tutaj [[getto]], do którego przetransportowano Żydów z [[Lublin]]a i [[Niemcy|Niemiec]], głównie z [[Bawaria|Bawarii]], m.in. z [[Ratyzbona|Ratyzbony]] i [[Amberg]]u. Wszyscy zginęli w obozie zagłady [[Obóz zagłady w Bełżcu|Bełżec]]. |
||
⚫ | Do 1939 r. żyła w Piaskach duża społeczność [[Żydzi|żydowska]]. Po włączeniu miasta do [[Generalne Gubernatorstwo|GG]] Niemcy utworzyli tutaj [[getto]], do którego przetransportowano Żydów z [[Lublin]]a i [[Niemcy|Niemiec]], głównie z [[Bawaria|Bawarii]], m.in. z [[Ratyzbona|Ratyzbony]] i [[Amberg]]u. Wszyscy zginęli w obozie zagłady [[Obóz zagłady w Bełżcu|Bełżec]]. Kościół został spalony w okresie II wojny światowej – w wyniku odbudowy utracił cechy stylowe. |
||
Do lat 80. XX w. w Piaskach odbywały się znane w całym regionie, cotygodniowe targi końskie. Obecnie odbywają się w każdą środę. Miejscowość jest również znana z tzw. flaków piaseckich – jest to specjalny przepis przyrządzania [[Flaki (potrawa)|flaków]]. Obecnie podawane w kilku restauracjach. |
Do lat 80. XX w. w Piaskach odbywały się znane w całym regionie, cotygodniowe targi końskie. Obecnie odbywają się w każdą środę. Miejscowość jest również znana z tzw. flaków piaseckich – jest to specjalny przepis przyrządzania [[Flaki (potrawa)|flaków]]. Obecnie podawane w kilku restauracjach. |
Wersja z 14:04, 17 gru 2019
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Maszt Radiowo-Telewizyjny | |||
| |||
Państwo | |||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | |||
Prawa miejskie |
1456–1870, 1993 | ||
Burmistrz |
Michał Cholewa | ||
Powierzchnia |
8,43 km² | ||
Populacja (31.12.2017) • liczba ludności • gęstość |
|||
Strefa numeracyjna |
+48 81 | ||
Kod pocztowy |
21-050 | ||
Tablice rejestracyjne |
LSW | ||
Położenie na mapie gminy Piaski | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa lubelskiego | |||
Położenie na mapie powiatu świdnickiego | |||
51°08′03″N 22°50′41″E/51,134167 22,844722 | |||
TERC (TERYT) |
0617034 | ||
SIMC |
0389386 | ||
Urząd miejski ul. Lubelska 7721-050 Piaski | |||
Strona internetowa |
Piaski (dawniej Piaski Luterskie lub Piaski Wielkie) – miasto w Polsce położone w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Piaski, położone nad rzeką Giełczew. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.
Miasto położone jest na Lubelszczyźnie (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Według danych z 1 stycznia 2018 Piaski liczyły 2 598 mieszkańców[1].
Historia
W latach 1573–1642 w mieście istniał zbór ariański, którego pastorem był słynny Marcin Krowicki. W 1642 r., krótko po powołaniu na ministra zboru Andrzeja Wiszowatego, Adam Suchodolski zamknął zbór. W 1649 r. Suchodolski, kalwinista, wybudował kościół dla swojego wyznania. Pod patronatem Suchodolskich Piaski Wielkie, zwane wtedy Luterskimi wyrosły na centrum ewangelicyzmu w Lubelskiem. W 1783 r. patron Teodor Suchodolski wystawił nowy, murowany budynek kościoła, którego ruiny przetrwały do dzisiaj. Po sprzedaniu Piask przez rodzinę Suchodolskich, parafię kalwińską zlikwidowano w 1849 r.
W okresie I wojny światowej miasto zostało poważnie zniszczone. W zestawieniu opracowanym przez Henryka Wiercieńskiego podano liczbę 93 zniszczonych nieruchomości (z 259 istniejących), a w zestawieniu statystycznym Limanowskiego podana była zbliżona liczba zniszczonych nieruchomości: 90 na 266 (tj. 33,8%)[3]. Wg relacji naocznego świadka (reportaż Siedleckiego "Z ziemi lubelskiej"): „Cała środkowa część miasta spalona; wypalone do dna domy piętrowe, stawiane z miejscowego kamienia; nawet z okien piwnicznych musiały się wydostać płomienie bo czarne i pokruszone ich obramowania. Cała główna ulica wygląda dziwnie przejrzyście, bo puste okna przepuszczają światło nieba, a przez wypalone bramy widać wskroś zrujnowanych domów głębokie szeregi takich samych ruin zajmujących ogromną przestrzeń”[3].
Do 1939 r. żyła w Piaskach duża społeczność żydowska. Po włączeniu miasta do GG Niemcy utworzyli tutaj getto, do którego przetransportowano Żydów z Lublina i Niemiec, głównie z Bawarii, m.in. z Ratyzbony i Ambergu. Wszyscy zginęli w obozie zagłady Bełżec. Kościół został spalony w okresie II wojny światowej – w wyniku odbudowy utracił cechy stylowe.
Do lat 80. XX w. w Piaskach odbywały się znane w całym regionie, cotygodniowe targi końskie. Obecnie odbywają się w każdą środę. Miejscowość jest również znana z tzw. flaków piaseckich – jest to specjalny przepis przyrządzania flaków. Obecnie podawane w kilku restauracjach.
Położenie
Miasto położone jest w centralnej części województwa lubelskiego. Przebiegają przez nie drogi krajowe:
oraz wojewódzkie:
W 2004 r. została oddana do użytku obwodnica miasta, stanowiąca część dróg S12 i S17. Inwestycja była planowana od ponad 40 lat, jednak wielokrotnie zmieniano całkowicie plany budowy i odkładano termin realizacji inwestycji.
Odległości od najbliższych miast w linii prostej:
Publiczny transport zbiorowy
Piaski posiadają bezpośrednie połączenia autobusowe z Lublinem, Warszawą, Krasnymstawem, Żółkiewką, Chełmem, Zamościem, Hrubieszowem i in. Obsługiwane są przez PKS Wschód oraz firmy prywatne.
Szkolnictwo
- Przedszkola: Miejsko-Gminne Przedszkole
- Szkoły Podstawowe: Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika
- Gimnazja: Gimnazjum im. Antoniego Norberta Patka
- Szkoły średnie: Zespół Szkół
Kultura
W mieście znajduje się centrum kultury, mieszczące się przy ul. Lubelskiej 22. Jego pomieszczenia zajmują między innymi sala kinowa, siłownia oraz Miejska Biblioteka Publiczna[4].
Sport
- Klub sportowy LKS Piaskovia Piaski
- UKS Piaski – klub przy szkole podstawowej
Na terenie miasta jest jeden stadion piłkarski, zmodernizowany w związku z wymaganiami stawianymi przed drużynami biorącymi udział w rozgrywkach ligi okręgowej.
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Piask w 2014 roku[5].
Zabytki
- Dom organisty z przełomów XIX i XX w.
- Rogatka z XIX w.
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Inne obiekty
- Pomnik poświęcony pamięci ostatniego partyzanta Józefa Franczaka
- Ruiny zboru kalwińskiego z 1783–1785 r.
- Stary cmentarz żydowski
- Nowy cmentarz żydowski
- Barokowa wieża dzwonnicy z 2 poł. XVIII w. (obecnie nieznacznie zmodernizowana)
- W Piaskach znajduje się maszt radiowo-telewizyjny o wysokości 342 metrów (bez górnej anteny nadawczej o wysokości około 25 metrów).
Wspólnoty wyznaniowe
- zbór Piaski (w tym grupa posługująca się językiem romani (Polska)), (Sala Królestwa ul. Makarewicka 3)[6].
Galeria
-
Straż pożarna w Piaskach
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Piaski, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
- ↑ a b STRATY I ZNISZCZENIA PONIESIONE W ZABYTKACH NIERUCHOMYCH W OKRESIE I WOJNY ŚWIATOWEJ NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO (W JEGO AKTUALNYCH GRANICACH) - PDF Darmowe pobieranie [online], docplayer.pl [dostęp 2019-12-17] .
- ↑ MBP Piaski.
- ↑ Piaski polskawliczbach.pl, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-11-23] .
Linki zewnętrzne
- Strona miasta
- Piaski (54), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 51 .