Przejdź do zawartości

Rajgród: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
(Pokaż wszystkie zmiany oczekujące na przejrzenie)
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Położenie historyczne.
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Urodzeni w Rajgrodzie: drobne merytoryczne
Linia 54: Linia 54:
[[Plik:Rajgród, pomnik Kazimierza III Wielkiego.JPG|thumb|left|Pomnik [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza III Wielkiego]]]]
[[Plik:Rajgród, pomnik Kazimierza III Wielkiego.JPG|thumb|left|Pomnik [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza III Wielkiego]]]]
[[Plik:Droga krzyżowa z Kościołem Parafialnym pw. NMP w Rajgrodzie.JPG|thumb|Droga krzyżowa z widocznym w tle [[Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rajgrodzie|Kościołem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]]]]
[[Plik:Droga krzyżowa z Kościołem Parafialnym pw. NMP w Rajgrodzie.JPG|thumb|Droga krzyżowa z widocznym w tle [[Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rajgrodzie|Kościołem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny]]]]
Pierwsze ślady działalności ludzkiej w rejonie Rajgrodu pochodzą z około 9000-7000 roku p.n.e. Nad jeziorem [[Dręstwo (jezioro)|Dręstwo]] znaleziono szkielety ludzi kromaniońskich. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] na wyspie, gdzie wznosiło się wzgórze, [[Jaćwingowie]] założyli osadę Raj, która była siedzibą plemienia jaćwieskiego – [[Zlincowie|Zlinców]]. Leżała ona szlaku handlowym wiodącym z [[Mazowsze|Mazowsza]] w głąb ziem jaćwieskich. Według [[Wigand z Marburga|Wiganda z Marburga]] w [[1360]] roku król [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz Wielki]] nakazał [[kasztelan]]owi [[Wizna|wiskiemu]] budowę w Rajgrodzie zamku Rongart, który być może nie został ukończony z powodu zniszczenia go w trakcie budowy przez Krzyżaków. Pierwsza pewna wzmianka o Rajgrodzie pochodzi z 1429 roku z aktu sprzedaży przez Mikołaja z Rajgrodu dóbr w ziemi wiskiej jego bratu – Janowi. Niedługo przed 1445 rokiem w miejscu Rajgrodu założono gród i utworzono z niego ośrodek handlu drewnem, którego pierwszymi mieszkańcami byli bartnicy i rybacy z [[Goniądz]]a<ref>Szkice z dziejów kolonizacji Podlasia i Grodzieńszczyzny od XIV do XVI wieku, Wyd. Uniw. W-M, Olsztyn 2002, s. 41, {{ISBN|83-7299-186-3}}.</ref>. Na mocy [[Pokój melneński|Pokoju w Melnie]] w 1422 roku gród przeszedł z Mazowsza do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Pierwszym źródłowo poświadczonym plebanem w Rajgrodzie był w 1485 r. ksiądz Adam Szczuka, poprzednio wikary wąsoski.
Pierwsze ślady działalności ludzkiej w rejonie Rajgrodu pochodzą z około 9000-7000 roku p.n.e. Nad jeziorem [[Dręstwo (jezioro)|Dręstwo]] znaleziono szkielety ludzi kromaniońskich. W [[Średniowiecze|średniowieczu]] na wyspie, gdzie wznosiło się wzgórze, [[Jaćwingowie]] założyli osadę Raj, która była siedzibą plemienia jaćwieskiego – [[Zlincowie|Zlinców]]. Leżała ona szlaku handlowym wiodącym z [[Mazowsze|Mazowsza]] w głąb ziem jaćwieskich.
Pod koniec 1358 roku ziemia wiska (a w tym teren Rajgrodu), należąca do księstwa płockiego, znalazła się pod bezpośrednim zarządem króla Kazimierza Wielkiego, kiedy to upłynęły trzy lata, na które [[Siemowit III]] otrzymał Wiznę i Zakroczym w zarząd od Kazimierza Wielkiego (odpowiedni dokument książę Siemowit wystawił 27 XII 1355 r.)<ref>{{Cytuj |autor = Adam Szweda |tytuł = Okoliczności wizyty króla Kazimierza Wielkiego w Malborku w 1365 r. /Circumstances of the visit of Casimir the Great in Marienburg in 1365 (Roczniki Historyczne 77, 2011) |data dostępu = 2019-10-07 |url = https://www.academia.edu/9175093/Okoliczno%C5%9Bci_wizyty_kr%C3%B3la_Kazimierza_Wielkiego_w_Malborku_w_1365_r._Circumstances_of_the_visit_of_Casimir_the_Great_in_Marienburg_in_1365_Roczniki_Historyczne_77_2011_ |język = en}}</ref>. Według [[Wigand z Marburga|Wiganda z Marburga]] w [[1360]] roku król [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz Wielki]] nakazał [[kasztelan]]owi [[Wizna|wiskiemu]] budowę w Rajgrodzie zamku Rongart, który być może nie został ukończony z powodu zniszczenia go w trakcie budowy przez Krzyżaków. Pierwsza pewna wzmianka o Rajgrodzie pochodzi z 1429 roku z aktu sprzedaży przez Mikołaja z Rajgrodu dóbr w ziemi wiskiej jego bratu – Janowi. Niedługo przed 1445 rokiem w miejscu Rajgrodu założono gród i utworzono z niego ośrodek handlu drewnem, którego pierwszymi mieszkańcami byli bartnicy i rybacy z [[Goniądz]]a<ref>Szkice z dziejów kolonizacji Podlasia i Grodzieńszczyzny od XIV do XVI wieku, Wyd. Uniw. W-M, Olsztyn 2002, s. 41, {{ISBN|83-7299-186-3}}.</ref>. Na mocy [[Pokój melneński|Pokoju w Melnie]] w 1422 roku gród przeszedł z Mazowsza do [[Wielkie Księstwo Litewskie|Wielkiego Księstwa Litewskiego]]. Pierwszym źródłowo poświadczonym plebanem w Rajgrodzie był w 1485 r. ksiądz Adam Szczuka, poprzednio wikary wąsoski.


Około roku 1505 r. tereny te król [[Aleksander Jagiellończyk]] nadał Michałowi Glińskiemu, a w 1509 król [[Zygmunt I Stary]] nadał dobra rajgrodzkie i goniądzkie wojewodzie [[Mikołaj Radziwiłłowicz|Mikołajowi Radziwiłłowi]], co stało się początkiem istnienia na tym terenie tzw. „państwa Radziwłłów”. W tym okresie Rajgród jest uznawany za przynależny do [[Ziemia bielska|ziemi bielskiej]]. W 1519 r. Mikołaj Radziwiłł na prośbę plebana Stanisława Wilka wydał nowy przywilej fundacyjny dla kościoła w Rajgrodzie, ponieważ stary został zagubiony. W 1520 miał miejsce najazd Krzyżaków, którzy poważnie zniszczyli zabudowę miasta. W 1529 roku z inicjatywy królowej [[Bona Sforza|Bony]] został wydany wyrok królewski „uwalniający” szlachtę rajgrodzką i goniądzką spod władzy Radziwiłłów.
Około roku 1505 r. tereny te król [[Aleksander Jagiellończyk]] nadał Michałowi Glińskiemu, a w 1509 król [[Zygmunt I Stary]] nadał dobra rajgrodzkie i goniądzkie wojewodzie [[Mikołaj Radziwiłłowicz|Mikołajowi Radziwiłłowi]], co stało się początkiem istnienia na tym terenie tzw. „państwa Radziwłłów”. W tym okresie Rajgród jest uznawany za przynależny do [[Ziemia bielska|ziemi bielskiej]]. W 1519 r. Mikołaj Radziwiłł na prośbę plebana Stanisława Wilka wydał nowy przywilej fundacyjny dla kościoła w Rajgrodzie, ponieważ stary został zagubiony. W 1520 miał miejsce najazd Krzyżaków, którzy poważnie zniszczyli zabudowę miasta. W 1529 roku z inicjatywy królowej [[Bona Sforza|Bony]] został wydany wyrok królewski „uwalniający” szlachtę rajgrodzką i goniądzką spod władzy Radziwiłłów.
Linia 100: Linia 102:
* [[Piotr Aleksander Samson Toczyłowski]] – polski biskup katolicki
* [[Piotr Aleksander Samson Toczyłowski]] – polski biskup katolicki


== Bibliografia (chronologicznie) ==

* J. Śliwiński, ''W sprawie przynależności państwowej w 1360 r. pojaćwięskiego Rajgrodu'', w: Krzyżacy, szpitalnicy, kondotierzy, Malbork 2006 (Studia z dziejów średniowiecza 12), s. 363-379
* E. Kowalczyk-Heyman, ''Rajgród 1360 r. Przyczynek do dziejów granicy mazowiecko-krzyżackiej'', [[Kwartalnik Historyczny]] 113, 2006, nr 3, s. 5-18
* J. Śliwiński, ''Jeszcze raz w sprawie Rajgrodu'', [[Komunikaty Mazursko-Warmińskie]] 2007, nr 4, s. 539-553
* E. Kowalczyk-Heyman, ''Jeszcze raz o Rajgrodzie'', Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2007, nr 4, s. 529-537

<br />
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
* {{SgKP|IX|495|Rajgród}}
* {{SgKP|IX|495|Rajgród}}

Wersja z 13:22, 7 paź 2019

Rajgród
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

grajewski

Gmina

Rajgród

Prawa miejskie

1568

Burmistrz

Ireneusz Gliniecki

Powierzchnia

35,28[1] km²

Populacja (31.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


1 571[2][3]
44,5 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 86

Kod pocztowy

19-206

Tablice rejestracyjne

BGR

Położenie na mapie gminy Rajgród
Mapa konturowa gminy Rajgród, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Rajgród”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Rajgród”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Rajgród”
Położenie na mapie powiatu grajewskiego
Mapa konturowa powiatu grajewskiego, blisko górnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Rajgród”
Ziemia53°44′01″N 22°42′01″E/53,733611 22,700278
TERC (TERYT)

2004044

SIMC

0957465

Urząd miejski
ul. Warszawska 32
19-206 Rajgród
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
BIP

Rajgród – miasto w województwie podlaskim, w powiecie grajewskim, położone nad Jeziorem Rajgrodzkim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rajgród.

Pierwotnie gród w historycznej ziemi wiskiej, stanowiącej część Mazowsza[4]. Miasto królewskie starostwa rajgrodzkiego w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku[5]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. łomżyńskiego.

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 61.

Według danych z 1 stycznia 2018 Rajgród liczył 1 571 mieszkańców[2].

Jezioro Rajgrodzkie

 Osobny artykuł: Jezioro Rajgrodzkie.
Zachód Słońca nad Jeziorem Rajgodzkim

Na Pojezierzu Rajgrodzkim występują liczne jeziora, z których największe – Rajgrodzkie stanowi oś regionu. Jezioro Rajgrodzkie to rynnowe jezioro przepływowe rzeki Legi (Jegrzni) o powierzchni 1514 ha (18 w Polsce pod względem powierzchni), w tym powierzchnia wysp wynosi 11,1 ha, długość maksymalna osiąga 12 050 m, zaś maksymalna szerokość 1900 m, głębokość maksymalna – 52 m (20 lokata w kraju), podczas gdy głębokość średnia wynosi 9,4 m, objętość Jeziora Rajgrodzkiego wynosi 142 623 tys. m³ i pod tym względem jest 14 w Polsce. Linia brzegowa jest dobrze rozwinięta z licznymi zatokami, półwyspami, cyplami, o długości 56 000 m. Jezioro Rajgrodzkie ma charakterystyczny kształt. Składa się ono ze zbiornika głównego i czterech wydłużonych ramion (zatok). Zatoki północne nazywane są jeziorami: Przepiórka (północno-wschodnia) i (Stackie północno-zachodnia). Zatoka południowa nosi nazwę Zatoki Czarnowiejskiej. Zbiornik główny i zatoka wschodnia, nad którą leży Rajgród, to Jezioro Rajgrodzkie. Liczne ośrodki turystyczno-wypoczynkowe.

Historia

Pomnik Kazimierza III Wielkiego
Droga krzyżowa z widocznym w tle Kościołem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Pierwsze ślady działalności ludzkiej w rejonie Rajgrodu pochodzą z około 9000-7000 roku p.n.e. Nad jeziorem Dręstwo znaleziono szkielety ludzi kromaniońskich. W średniowieczu na wyspie, gdzie wznosiło się wzgórze, Jaćwingowie założyli osadę Raj, która była siedzibą plemienia jaćwieskiego – Zlinców. Leżała ona szlaku handlowym wiodącym z Mazowsza w głąb ziem jaćwieskich.

Pod koniec 1358 roku ziemia wiska (a w tym teren Rajgrodu), należąca do księstwa płockiego, znalazła się pod bezpośrednim zarządem króla Kazimierza Wielkiego, kiedy to upłynęły trzy lata, na które Siemowit III otrzymał Wiznę i Zakroczym w zarząd od Kazimierza Wielkiego (odpowiedni dokument książę Siemowit wystawił 27 XII 1355 r.)[6]. Według Wiganda z Marburga w 1360 roku król Kazimierz Wielki nakazał kasztelanowi wiskiemu budowę w Rajgrodzie zamku Rongart, który być może nie został ukończony z powodu zniszczenia go w trakcie budowy przez Krzyżaków. Pierwsza pewna wzmianka o Rajgrodzie pochodzi z 1429 roku z aktu sprzedaży przez Mikołaja z Rajgrodu dóbr w ziemi wiskiej jego bratu – Janowi. Niedługo przed 1445 rokiem w miejscu Rajgrodu założono gród i utworzono z niego ośrodek handlu drewnem, którego pierwszymi mieszkańcami byli bartnicy i rybacy z Goniądza[7]. Na mocy Pokoju w Melnie w 1422 roku gród przeszedł z Mazowsza do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pierwszym źródłowo poświadczonym plebanem w Rajgrodzie był w 1485 r. ksiądz Adam Szczuka, poprzednio wikary wąsoski.

Około roku 1505 r. tereny te król Aleksander Jagiellończyk nadał Michałowi Glińskiemu, a w 1509 król Zygmunt I Stary nadał dobra rajgrodzkie i goniądzkie wojewodzie Mikołajowi Radziwiłłowi, co stało się początkiem istnienia na tym terenie tzw. „państwa Radziwłłów”. W tym okresie Rajgród jest uznawany za przynależny do ziemi bielskiej. W 1519 r. Mikołaj Radziwiłł na prośbę plebana Stanisława Wilka wydał nowy przywilej fundacyjny dla kościoła w Rajgrodzie, ponieważ stary został zagubiony. W 1520 miał miejsce najazd Krzyżaków, którzy poważnie zniszczyli zabudowę miasta. W 1529 roku z inicjatywy królowej Bony został wydany wyrok królewski „uwalniający” szlachtę rajgrodzką i goniądzką spod władzy Radziwiłłów.

W 1566 nastąpiła nowa lokacja miasta[8], prawa miejskie Rajgród otrzymał w 1568 roku od wojewodziny Anny z Radziwiłłów Kiszczyny. Po unii lubelskiej w 1569 roku włączono go wraz z całym województwem podlaskim do Korony Królestwa Polskiego. W 1570 roku Anna Kiszczyna zapisała dobra rajgrodzkie i goniądzkie królowi Zygmuntowi Augustowi, w związku z czym Rajgród stał się miastem królewskim i siedzibą starosty, którym został Marcin Dulski. Około 1602 roku w zachodniej części wzgórza zamkowego wzniesiono „dwór wielki”, w którym prawdopodobnie mieściła się siedziba i urząd starosty. Budynek ten istniał do około połowy XVII wieku, a jego fundamenty były widoczne jeszcze w końcu XIX wieku. Starostą rajgrodzkim w latach ok. 1634 - 1665 był Jan Berk, który ten urząd sprawował z nominacji Władysława IV. W 1655 najazd wojsk szwedzkich zakończył okres pomyślnego rozwoju. W 1679 roku król Jan III Sobieski potwierdził prawa miejskie magdeburskie i jego przywileje. W XVIII wieku jest wzmiankowana szkoła w Rajgrodzie, a w 1764 roku rozpoczęto budować nowy kościół.

W czasie insurekcji kościuszkowskiej mieszczanie i okoliczna szlachta 10 lipca 1794 roku poniosła porażkę w starciu z wojskami pruskimi. Po III rozbiorze Polski miasto zagarnęło Królestwo Prus i włączyło do Prus Nowowschodnich, a po Traktacie w Tylży w 1807 roku objęło je Księstwo Warszawskie. Od 1815 część Królestwo Kongresowego. W czasie powstania listopadowego w dniu 29 maja 1831 r. pod Rajgrodem odbyła się zwycięska bitwa wojsk polskich pod dowództwem gen. Antoniego Giełguda z Rosjanami. W szarży ułanów poznańskich poległ mjr Franciszek Mycielski. W 1863 roku na Górze Rykowej pod Rajgrodem stracono powstańca Narzymskiego. W 1863 roku miasto utraciło prawa miejskie, które przywrócono w 1924 roku po odzyskaniu niepodległości. W latach 1870-1923 siedziba gminy Rajgród. W 1937 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły.

W 1807 roku leśniczym w leśnictwie Rajgród zostaje Józef Sienkiewicz – dziadek Henryka Sienkiewicza[9], a 30 czerwca 1813 roku we wsi Woźnawieś urodził się jego ojciec Józef Paweł Ksawery.

W okresie międzywojennym stacjonowała tu placówka Straży Celnej „Okoniówek” i placówka Straży Celnej „Rajgród”[10].

W 1941 roku w Rajgrodzie doszło do pogromu miejscowych Żydów. W wyniku zbiorowych egzekucji, w których brali udział niektórzy Polacy zginęło około 100 osób[a][11].

W latach 1941–1944 Rajgród znajdował się w granicach Bezirk Bialystok.

W lipcu 1941 Niemcy utworzyli tam getto dla ludności żydowskiej[12]. Przybywało w nim ok. 1200 Żydów z Rajgrodu i okolicznych miejscowości[12]. Zostało ono zlikwidowane 2 listopada 1942, a jego mieszkańcy wywiezieni do obozu przejściowego w Boguszach[12].

Zabytki

Dworek Opartowo
Kościół Narodzenia NMP
opracowano na podstawie materiału źródłowego[13]

Zabytki w okolicach Rajgrodu

  • Młyn na Wojdach
  • Kościół Parafialny pw św. Wojciecha w Rydzewie

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Rajgrodu w 2014 roku[14].


Urodzeni w Rajgrodzie

Bibliografia (chronologicznie)

  • J. Śliwiński, W sprawie przynależności państwowej w 1360 r. pojaćwięskiego Rajgrodu, w: Krzyżacy, szpitalnicy, kondotierzy, Malbork 2006 (Studia z dziejów średniowiecza 12), s. 363-379
  • E. Kowalczyk-Heyman, Rajgród 1360 r. Przyczynek do dziejów granicy mazowiecko-krzyżackiej, Kwartalnik Historyczny 113, 2006, nr 3, s. 5-18
  • J. Śliwiński, Jeszcze raz w sprawie Rajgrodu, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2007, nr 4, s. 539-553
  • E. Kowalczyk-Heyman, Jeszcze raz o Rajgrodzie, Komunikaty Mazursko-Warmińskie 2007, nr 4, s. 529-537


Linki zewnętrzne

Uwagi

  1. ↑ Nie jest jasne czy Polacy działali za zgodą czy na polecenie Niemców.

Przypisy

  1. ↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 1.10.2009].
  2. ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/Rajgrod, w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
  4. ↑ Elżbieta Kowalczyk-Heyman: Rajgród 1360 r. Przyczynek do dziejów granicy mazowiecko-krzyżackiej. „Kwartalnik Historyczny”. R. 113 nr 3. Warszawa 2006. ISSN 0023-5903
  5. ↑ Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795
  6. ↑ Adam Szweda, Okoliczności wizyty króla Kazimierza Wielkiego w Malborku w 1365 r. /Circumstances of the visit of Casimir the Great in Marienburg in 1365 (Roczniki Historyczne 77, 2011) [online] [dostęp 2019-10-07] (ang.).
  7. ↑ Szkice z dziejów kolonizacji Podlasia i Grodzieńszczyzny od XIV do XVI wieku, Wyd. Uniw. W-M, Olsztyn 2002, s. 41, ISBN 83-7299-186-3.
  8. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ​​ISBN 83-7200-631-8 s. 321
  9. ↑ Genealogia Henryka Sienkiewicza
  10. ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej., 1927, s. 173.
  11. ↑ Rajgród - miejsce pogromu z 1941 roku - Miejsca martyrologii - Zabytki - Rajgród - Wirtualny Sztetl. www.sztetl.org.pl. [dostęp 2015-10-04].
  12. ↑ a b c Czesław Pilichowski: Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 442. ISBN 83-01-00065-1.
  13. ↑ http://www.wrotapodlasia.pl/pl/adm/powiaty_gminy/grajewski/miasto_rajgrod/
  14. ↑ http://www.polskawliczbach.pl/Rajgrod, w oparciu o dane GUS.
Miasta województwa podlaskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Gmina Rajgród
Miasto
Części miasta
  • Kolonie Rajgrodzkie
  • Okuniówek
  • Opartowo
  • Podchoinki
  • Podliszewo
  • Rajgrodzik
  • Zabród
Wsie
Części wsi
  • Dziarniki
  • Matnia
Przysiółki wsi
Osady
Osady leśne

Gmina Jedwabne

Powiat grajewski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu grajewskiego

Powiat szczuczyński (1867–1948)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
Powiat grajewski (1948–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1948–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rajgród&oldid=57687134”