51°08′03″N 22°50′41″E/51,134167 22,844722Piaski (miasto)
| ||||
 Ruiny zboru kalwińskiego | ||||
| ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Województwo | ||||
| Powiat | ||||
| Gmina | ||||
| Aglomeracja | ||||
| Prawa miejskie |
1456–1870, 1993 | |||
| Burmistrz | ||||
| Powierzchnia |
8,43 km² | |||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
| |||
| Strefa numeracyjna |
+48 81 | |||
| Kod pocztowy |
21-050 | |||
| Tablice rejestracyjne |
LSW | |||
Położenie na mapie gminy Piaski  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | ||||
| 51°08′03″N 22°50′41″E/51,134167 22,844722
| ||||
| TERC (TERYT) |
0617034 | |||
| SIMC |
0389386 | |||
Urząd miejski ul. Lubelska 7721-050 Piaski | ||||
| Strona internetowa | ||||
Piaski (dawniej Piaski Luterskie lub Piaski Wielkie) – miasto w Polsce położone w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Piaski, położone nad rzeką Giełczew. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego. Stanowi część aglomeracji lubelskiej.
Miasto położone jest na Lubelszczyźnie (początkowo w ziemi sandomierskiej, a następnie w ziemi lubelskiej). Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Piaski liczyły 2573 mieszkańców[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach 1573–1642 w mieście istniał zbór ariański, którego pastorem był słynny Marcin Krowicki. W 1642 r., krótko po powołaniu na ministra zboru Andrzeja Wiszowatego, Adam Suchodolski zamknął zbór. W 1649 r. Suchodolski, kalwinista, wybudował kościół dla swojego wyznania. Pod patronatem Suchodolskich Piaski Wielkie, zwane wtedy Luterskimi wyrosły na centrum ewangelicyzmu w Lubelskiem. W 1783 r. patron Teodor Suchodolski wystawił nowy, murowany budynek kościoła, którego ruiny przetrwały do dzisiaj. Po sprzedaniu Piask przez rodzinę Suchodolskich, parafię kalwińską zlikwidowano w 1849 r.
W okresie I wojny światowej miasto zostało poważnie zniszczone. W zestawieniu opracowanym przez Henryka Wiercieńskiego podano liczbę 93 zniszczonych nieruchomości (z 259 istniejących), a w zestawieniu statystycznym Limanowskiego podana była zbliżona liczba zniszczonych nieruchomości: 90 na 266 (tj. 33,8%)[2]. Według relacji naocznego świadka (reportaż Siedleckiego Z ziemi lubelskiej): „Cała środkowa część miasta spalona; wypalone do dna domy piętrowe, stawiane z miejscowego kamienia; nawet z okien piwnicznych musiały się wydostać płomienie bo czarne i pokruszone ich obramowania. Cała główna ulica wygląda dziwnie przejrzyście, bo puste okna przepuszczają światło nieba, a przez wypalone bramy widać wskroś zrujnowanych domów głębokie szeregi takich samych ruin zajmujących ogromną przestrzeń”[2].
Do 1939 r. żyła w Piaskach duża społeczność żydowska. Po włączeniu miasta do GG Niemcy utworzyli tutaj getto, do którego przetransportowano Żydów z Lublina, Czech[3] i Niemiec, głównie z Bawarii, m.in. z Ratyzbony i Ambergu. Wszyscy zginęli w obozie zagłady Bełżec. Kościół został spalony w okresie II wojny światowej – w wyniku odbudowy utracił cechy stylowe.
Do lat 80. XX w. w Piaskach odbywały się znane w całym regionie, cotygodniowe targi końskie. Obecnie odbywają się w każdą środę. Miejscowość jest również znana z tzw. flaków piaseckich – jest to specjalny przepis przyrządzania flaków. Obecnie podawane w kilku restauracjach.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto położone jest w centralnej części województwa lubelskiego. Przebiegają przez nie drogi krajowe:
oraz wojewódzkie:
W 2004 r. została oddana do użytku obwodnica miasta, stanowiąca część dróg S12 i S17.
Publiczny transport zbiorowy[edytuj | edytuj kod]
Piaski posiadają bezpośrednie połączenia autobusowe z Lublinem, Warszawą, Krasnymstawem, Żółkiewką, Chełmem, Zamościem, Hrubieszowem i in. Obsługiwane są przez PKS Wschód oraz firmy prywatne.
Szkolnictwo[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkola: Miejsko-Gminne Przedszkole
- Szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika
- Gimnazja: Gimnazjum im. Antoniego Norberta Patka
- Szkoły średnie: Zespół Szkół
Kultura[edytuj | edytuj kod]
W mieście znajduje się centrum kultury, mieszczące się przy ul. Lubelskiej 22. Jego pomieszczenia zajmują między innymi sala kinowa, siłownia oraz Miejska Biblioteka Publiczna[4].
Sport[edytuj | edytuj kod]
- Klub sportowy LKS Piaskovia Piaski
- UKS Piaski – klub przy szkole podstawowej
Na terenie miasta jest jeden stadion piłkarski, zmodernizowany w związku z wymaganiami stawianymi przed drużynami biorącymi udział w rozgrywkach ligi okręgowej.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Piask w 2014 roku[5].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Dom organisty z przełomów XIX i XX w.
- Rogatka z XIX w.
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Inne obiekty[edytuj | edytuj kod]
- Pomnik poświęcony pamięci ostatniego partyzanta Józefa Franczaka
- Ruiny zboru kalwińskiego z 1783–1785 r.
- Stary cmentarz żydowski
- Nowy cmentarz żydowski
- Barokowa wieża dzwonnicy z 2 poł. XVIII w. (obecnie nieznacznie zmodernizowana)
- W Piaskach znajduje się maszt radiowo-telewizyjny o wysokości 342 metrów (bez górnej anteny nadawczej o wysokości około 25 metrów).
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki:
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Piaski (w tym grupa posługująca się językiem romani (Polska)), (Sala Królestwa ul. Makarewicka 3)[6].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Straż pożarna w Piaskach
Pomnik sierż. Józefa Franczaka ps. „Lalek”, ostatniego partyzanta w Piaskach
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
- ↑ a b Straty i zniszczenia poniesione w zabytkach nieruchomych w okresie i wojny światowej na obszarze województwa lubelskiego (w jego aktualnych granicach) – pdf, docplayer.pl [dostęp 2019-12-17].
- ↑ Oral history interview with Kurt Thomas – Collections Search – United States Holocaust Memorial Museum, collections.ushmm.org [dostęp 2020-06-12].
- ↑ MBP Piaski.
- ↑ Piaski w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-11-23].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona miasta
- Piaski (54), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 51.
| Miasta powiatowe |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasta gminne |
|
- Siedziba gminy: Piaski
