Linia kolejowa nr 3

Linia kolejowa nr 3
	Warszawa Zachodnia – Kunowice
	Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	3
Tabela SRJP	300
Długość	478,098 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	160 km/h
Przebieg
Legenda
eksploatowana / istniejąca

Linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Kunowice – zelektryfikowana, dwutorowa linia kolejowa o długości 478,098 km. Jedna z najdłuższych linii kolejowych w Polsce, jest fragmentem międzynarodowej linii kolejowej E 20 (Berlin – Kunowice – Poznań – Kutno – Warszawa – Terespol – Moskwa).

Historia

Pierwszy projekt połączenia Poznania z Frankfurtem nad Odrą powstał w maju 1842, kiedy to marszałek sejmu prowincjonalnego Stanisław Poniński, burmistrz Poznania Eugeniusz Naumann i Karol Marcinkowski wystosowali odezwę do ziemian i mieszczan Poznańskiego w powyższej sprawie. Powołano w tej sprawie specjalną komisję, a Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego szczegółowo opisywała postępy przy realizacji projektu. Nie doszedł on jednak do skutku, z uwagi na odkładanie decyzji w tej sprawie przez rząd pruski^[2].

Modernizacja

Linia z racji swojego międzynarodowego charakteru (E20) jest stale modernizowana.

Celem modernizacji w latach 1998-2007 było dostosowanie parametrów linii do standardów unijnych i wymogów umów AGC (Umowa europejska o głównych międzynarodowych liniach kolejowych) i AGTC (Europejska umowa o głównych międzynarodowych liniach transportu kombinowanego i obiektach towarzyszących), które umożliwiły jazdę pociągów pasażerskich z prędkością 160 km/h, a towarowych 120 km/h z naciskiem na oś 230 kN.

Zakres modernizacji linii objął m.in.:

wykonanie na szlakach i stacjach robót w zakresie wymiany szyn i podkładów oraz odwodnienia,
modernizację sieci trakcyjnej,
modernizację przejazdów kolejowych w zakresie nawierzchni oraz tam, gdzie jest to konieczne budowy dróg równoległych,
modernizację obiektów inżynieryjnych,
modernizację urządzeń łączności i urządzeń sterowania ruchem kolejowym.

Źródła finansowania: Phare, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Fundusz Spójności (ISPA/FS), budżet państwa oraz ze środków własnych.

Ochrona przyrody

Na odcinku Warszawa Zachodnia – Rzepin E20 przecina:

rezerwat przyrody Rzeka Rawka,
11 obszarów chronionego krajobrazu,
3 obszary Natura 2000, w tym 2 wyznaczone w oparciu o Dyrektywę Siedliskową (Dolina Leniwej Obry oraz Jeziora Pszczewskie i Dolina Obry), a jeden – Ptasią (Dolina Środkowej Warty).

W sąsiedztwie linii znajdują się obszary trzech rezerwatów przyrody, otulina jednego parku krajobrazowego i dwóch chronionego krajobrazu.

Na odcinku Łowicz – Łuków – E 20 przecina:

3 rezerwaty przyrody (Rzeka Rawka, Łachy Brzeskie i Rogale),
3 parki krajobrazowe wraz z otulinami (Bolimowski, Chojnowski i Mazowiecki),
3 obszary chronionego krajobrazu,
5 obszarów Natura 2000, w tym dwa wyznaczone w oparciu o Dyrektywę Siedliskową (Puszcza Bolimowska, Bagno Całowanie) oraz trzy – Ptasią (Dolina Środkowej Wisły, Bagno Całowanie i Wymięklizna oraz Lasy Łukowskie).

W sąsiedztwie znajdują się obszary 5 rezerwatów przyrody oraz 4 chronionego krajobrazu.

Na odcinku Rzepin – granica

W roku 2000 wdrożone zostały, poprzez podpisanie Memorandum Finansowego działania związane z uruchomieniem projektu. Realizacja zasadniczych prac modernizacyjnych przygranicznego odcinka, tj. Rzepin – Kunowice – granica państwa o długości 15 km została zakończona w czerwcu 2004 r.

Zakres projektu obejmował:

budowę przystanku osobowego w Słubicach,
przebudowę stacji Kunowice,
wymianę nawierzchni na 15 km linii kolejowej,
przebudowę 15 km samoczynnej blokady liniowej oraz urządzeń elektroenergetycznych,
modernizację urządzeń sterowania ruchem kolejowym,
przebudowę sieci trakcyjnej na całym odcinku.

Zgodnie z podpisaną w dniu 8 grudnia 2003 r. zmianą do Memorandum Finansowego w ramach projektu realizowana jest umowa na zaprojektowanie i wybudowanie dwóch przejść dla zwierząt.

Wartość projektu: 24,2 mln €

Źródła finansowania:

Fundusz Spójności (75%),
budżet państwa (25%).

Całkowity koszt projektu zaplanowano na 24 195 902 €, natomiast Komisja Europejska zatwierdziła koszty kwalifikowane w wysokości 23 033 384 €, w tym udział funduszu Spójności wyniósł 75%, tj. 17 275 038 €, a pozostałe wydatki zostały pokryte z budżetu państwa.

6 września 2007 r. przekazano do Komisji Europejskiej Wniosek o dokonanie zmian warunków przedsięwzięcia w ramach FS uwzględniający między innymi wydłużenie okresu ważności Memorandum Finansowego z 31 grudnia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r.

Okres realizacji: 2000–2007 r.

Na odcinku Warszawa Zachodnia – Rzepin

Projekt obejmował pomoc techniczną, tj. przygotowanie studium wykonalności i aplikacji dla przeprowadzenia modernizacji linii na dwóch zasadniczych odcinkach wchodzących w skład II Korytarza Transportowego:

1. Warszawa – Rzepin.
2. Łowicz Główny – Skierniewice – Łuków.

Modernizacja odcinka Warszawa – Rzepin (E 20 – pozostałe roboty) obejmowała dokończenie modernizacji odcinka Warszawa – Rzepin w zakresie:

unowocześnienia stacji: Łowicz Główny, Kutno, Koło, Konin, Świebodzin,
budowy dwupoziomowych skrzyżowań dróg publicznych z torami kolejowymi linii E 20 oraz ekologicznych przejść dla zwierząt,
zakończenia modernizacji obiektów inżynieryjnych i podtorza,
wymiany nawierzchni torowej na odcinkach nie objętych wymianą w zadaniu Warszawa – Kunowice Etap I,
budowy urządzeń radiołączności i systemu kierowania ruchem pociągów.

Realizacja planowanej modernizacji odcinka C – E20 Łowicz Główny – Skierniewice – Łuków odbyło się w ramach 5 zadań inwestycyjnych:

odcinek Warszawa – Kutno (w tym stacje: Łowicz Główny, Kutno),
odcinek Kutno – Poznań (w tym stacje: Koło i Konin),
odcinek Poznań – Rzepin (w tym obejście Zbąszynka),
odcinek Łowicz Główny – Skierniewice – Czachówek,
odcinek Czachówek – Łuków.

Wartość projektu: 3,45 mln €.

Źródła finansowania:

Fundusz Spójności (75%),
budżet państwa (25%).

Okres realizacji: grudzień 2004 – październik 2007 r.

Modernizacja Poznańskiego Węzła Kolejowego

Poznański Węzeł Kolejowy jest zlokalizowany w gęsto zabudowanym obszarze miejskim. Krzyżują się w nim 2 ważne ciągi komunikacyjne łączące wschód i zachód oraz północ i południe Europy. Zły stan techniczny urządzeń oraz nawierzchni sprawiał, iż stanowił „wąskie gardło” w międzynarodowych połączeniach transportowych, utrudniając płynne prowadzenie ruchu pociągów.

Zmodernizowany odcinek to 21 km zelektryfikowanej, dwutorowej linii od stacji Swarzędz do stacji Poznań Junikowo, na której usytuowane są: przystanek Poznań Antoninek, stacja Poznań Wschód, przystanek i posterunek bocznicowy Poznań Garbary, węzeł kolejowy Poznań Główny oraz przystanek i posterunek odgałęźny Poznań Górczyn.

Zakres prac obejmował modernizację:

urządzeń sterowania ruchem kolejowym (srk),
układu torowego,
nawierzchni i podtorza kolejowego,
zasilania elektroenergetycznego i sieci trakcyjnej,
obiektów inżynieryjnych i inżynierskich.

Zaplanowana modernizacja była realizowana w ramach 7 kontraktów:

opracowania dokumentacji przetargowej i projektowej, okres realizacji: 36 miesięcy, wartość: 1,98 mln €,
wykonania projektu i budowa systemu sygnalizacji okres realizacji: 27 miesięcy, wartość: 30,5 mln €,
wykonania robót elektroenergetycznych i sieciowych na szlaku Poznań Antoninek – Poznań Wschód okres realizacji: 3 miesiące, wartość: 2,34 mln zł (środki własne PKP PLK),
wykonania robót nawierzchniowych i podtorowych, obiektów inżynieryjnych i inżynierskich oraz robót towarzyszących okres realizacji: 26 miesięcy, wartość: 51,6 mln €,
modernizacji sieci trakcyjnej i systemu zasilania okres realizacji: 26 miesięcy, wartość: 20,46 mln €,
budowy skrzyżowania dwupoziomowego w Swarzędzu okres realizacji: 14 miesięcy, wartość: 1,35 mln €,
nadzoru nad robotami i pełnienia funkcji Inżyniera Projektu okres realizacji: 38 miesięcy, wartość: 2,25 mln €.

Źródła finansowania:

Fundusz Spójności (75%),
budżet państwa (25%).

Realizacja: 2003–2009 r.

Główne stacje

Warszawa Zachodnia

Druga co do wielkości stacja kolejowa Warszawy, znajduje się na warszawskiej linii średnicowej, na zachód od stacji Warszawa Centralna, w pobliżu ronda Zesłańców Syberyjskich.

Sochaczew

Z Sochaczewa można dojechać pociągami osobowymi do Warszawy i Łowicza Głównego. Zatrzymuje się tutaj pociąg przyspieszony Mazovia, TLK i InterRegio dzięki czemu można się stąd dostać do Lublina, Białegostoku, Poznania, Zielonej Góry, Szczecina, Świnoujścia i Płocka.

Łowicz Główny

Jedna z ważniejszych stacji kolejowych w województwie łódzkim. W Łowiczu zaczynają bieg pociągi w kierunku Skierniewic oraz stacji Łódź Kaliska.

Kutno

Jedna z ważniejszych stacji kolejowych w województwie łódzkim. Na stacji zatrzymują się wszystkie pociągi osobowe, pośpieszne, ekspresowe i niektóre pociągi InterCity, EuroCity i EuroNight.

Konin

Stacja kolejowa w Koninie, w województwie wielkopolskim, w Polsce. Według klasyfikacji PKP ma kategorię C.

Poznań Główny

Jedna z największych i najważniejszych stacji kolejowych w Polsce, znajdująca się w centrum Poznania. Według klasyfikacji PKP ma najwyższą kategorię A. Na stacji Poznań Główny rozpoczynają bieg pociągi do Warszawy.

Zbąszynek

Stacja kolejowa w Zbąszynku, w województwie lubuskim, w Polsce. Jedna z ważniejszych stacji węzłowych i rozrządowych województwa lubuskiego.

Rzepin

Stacja osobowo-towarowa jest ważnym węzłem komunikacyjnym w zachodniej części województwa lubuskiego.

Kunowice

Przystanek osobowy, posterunek bocznicowy i posterunek odgałęźny na którym kończy się D29-3 a zaczyna się linia kolejowa nr 490, położona na tym samym szlaku E20.

Frankfurt Oderbrücke (stacja kolejowa)

Stacja towarowa, miejsce zmiany napięcia (i lokomotyw) z 3000 V DC na 15 kV 16,7 Hz AC.

Frankfurt (Oder) (stacja kolejowa)

Końcowa stacja linii, ważny węzeł komunikacyjny.

Ruch pociągów dalekobieżnych

PKP Intercity

Express InterCity (skrót EIC) – kategoria pociągów uruchamianych przez zarządy kolejowe w wielu krajach Europy (często pod nazwą InterCity). Pociągi tej kategorii wyróżnia przede wszystkim niewielka liczba postojów na trasie (ograniczona do większych miast), a także wysoką prędkość maksymalna (rzędu 160 km/h), co skutkuje równie wysokimi prędkościami handlowymi. Pociągi EIC są zwykle zestawiane z klimatyzowanego taboru o podwyższonym komforcie. W składzie takiego pociągu z reguły znajduje się także wagon restauracyjny oraz przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych.

EuroCity

Szczególną formą EIC są pociągi EuroCity (EC), kursujące na trasach międzynarodowych. Pierwszym pociągiem EuroCity w Polsce był kursujący od 1992 EuroCity „Berolina” z Warszawy do Berlina. W tej chwili kursują 4 pary pociągów EC z Warszawy do Berlina (aktualnie nie posiadają nazwy; do niedawna wszystkie nosiły nazwę "Berlin-Warszawa-Express", a wcześniej „Berolina”, „Paderewski” czy „Varsovia”) oraz jedna para z Gdyni do Berlina (do niedawna "Berlin-Gdynia-Express"). W przeszłości kursował także EC „Posnania”. który łączył Poznań z Berlinem w weekendy.

EuroNight

EuroNight (EN) to nocne pociągi międzynarodowe o wysokim standardzie. Na linii nr 3 kursują dwa pociągi tej kategorii, „Jan Kiepura” i "Trans-European-Express".

Pociągi jeżdżące po linii nr 3^[3]:

Na całej linii

EC 40 Warszawa - Berlin (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Berolina), z grupą wagonów od pociągu EN 346/348 Jan Kiepura (Warszawa - Oberhausen)
EC 41 Berlin - Warszawa (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Berolina), z grupą wagonów od pociągu EN 346/348 Jan Kiepura (Oberhausen - Warszawa)
EC 42 Warszawa - Berlin (stara nazwa: Berlin-Warszawa-Express)
EC 43 Berlin - Warszawa (stara nazwa: Berlin-Warszawa-Express)
EC 44 Warszawa - Berlin (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Paderewski)
EC 45 Berlin - Warszawa (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Paderewski)
EC 46 Warszawa - Berlin (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Varsovia)
EC 47 Berlin - Warszawa (stare nazwy: Berlin-Warszawa-Express, Varsovia)
EN 446 Jan Kiepura Warszawa - Oberhausen w soboty jako samodzielny pociąg, w pozostałe dni jako EC 40
EN 447 Jan Kiepura Oberhausen - Warszawa w soboty jako samodzielny pociąg, w pozostałe dni jako EC 41
EN 452 Trans-European-Express Moskwa - Paryż kursuje w poniedziałki, czwartki i niedziele
EN 453 Trans-European-Express Paryż - Moskwa kursuje we wtorki, środy i soboty

Na części linii

EC 54 Gdynia - Berlin (stara nazwa: Berlin-Gdynia-Express)
EC 55 Berlin - Gdynia (stara nazwa: Berlin-Gdynia-Express)
EIC 1701 Lech Warszawa - Zielona Góra
EIC 7100 Lech Zielona Góra - Warszawa
EIC 1705 Paderewski Warszawa - Poznań
EIC 7104 Paderewski Poznań - Warszawa
EIC 1801 Bolesław Prus Warszawa - Szczecin
EIC 8100 Bolesław Prus Szczecin - Warszawa
EIC 1803 Chrobry Warszawa - Szczecin
EIC 8102 Chrobry Szczecin - Warszawa
TLK 17101 Zielonogórzanin Warszawa - Zielona Góra
TLK 71100 Zielonogórzanin Zielona Góra - Warszawa
TLK 17103 Goplana Poznań - Warszawa
TLK 71102 Goplana Poznań - Warszawa
TLK 17151 Strzelecki Warszawa - Poznań kursuje w soboty w rozkładzie EIC Chrobry
TLK 71150 Strzelecki Poznań - Warszawa kursuje w niedziele w rozkładzie TLK Gorzowiak
TLK 17153 Niemcewicz Terespol - Poznań kursuje w soboty i niedziele w rozkładzie TLK Goplana
TLK 71152 Niemcewicz Poznań - Terespol kursuje w soboty i niedziele w rozkładzie TLK Goplana
TLK 18101/70101 Podlasiak Warszawa - Szczecin/Zielona Góra
TLK 81100/77100 Podlasiak Szczecin/Zielona Góra - Warszawa
TLK 18103 Gorzowiak Warszawa - Gorzów Wielkopolski
TLK 81102 Gorzowiak Gorzów Wielkopolski - Warszawa
TLK 18201 Szczecinianin Warszawa - Świnoujście
TLK 81200 Szczecinianin Świnoujście - Warszawa
TLK 18261 Dąbie Warszawa - Świnoujście
TLK 81260 Dąbie Świnoujście - Warszawa
TLK 28101 Gałczyński Lublin - Szczecin
TLK 82100 Gałczyński Szczecin - Lublin
TLK 37101 Cegielski Kraków - Poznań
TLK 73100 Cegielski Poznań - Kraków
TLK 38107 Sukiennice Kraków - Szczecin
TLK 83106 Sukiennice Szczecin - Kraków
TLK 57103 Bachus Gdynia - Zielona Góra
TLK 75102 Bachus Zielona Góra - Gdynia

Pociągi TLK i IR korzystają z zelektryfikowanych łącznic nr 807 (Sokołowo - Września; 2,369 km) i 808 (Września - Podstolice; 6,562 km), umożliwiających obsługę stacji we Wrześni.

Przewozy Regionalne

IR 17121 Warta Warszawa - Poznań
IR 71122 Warta Poznań - Warszawa
IR 18121 Portowiec Warszawa - Szczecin
IR 81120 Portowiec Szczecin - Warszawa
IR 18123 Mewa Warszawa - Szczecin
IR 81122 Mewa Szczecin - Warszawa

Koleje Mazowieckie

KME Mazovia Warszawa - Płock
KME Mazovia Płock - Warszawa

Czas jazdy

Przykładowy rozkład jazdy^[4] dla EC 40/440 Berlin-Warszawa-Express (Warszawa – Berlin):

Stacja	Odjazd	Czas postoju	Czas podróży	Kilometr linii
Warszawa Wschodnia Osobowa (LK2)	17:43	-	-	0
Warszawa Centralna (LK1)	17:55	5 min	7 min.	4
Kutno	19:03	1 min	1 godz. 19 min.	130
Konin	19:40	1 min	1 godz. 56 min.	207
Poznań Główny	20:28	3 min	2 godz. 42 min.	304
Świebodzin	21:23	1 min	3 godz. 39 min.	407
Rzepin	21:51	3 min	4 godz. 5 min.	460
Frankfurt nad Odrą	22:13	3 min	4 godz. 40 min.	483
Berlin Ostbahnhof	23:01	1 min	5 godz. 18 min.	563
Berlin Hauptbahnhof	-	-	5 godz. 35 min.	569

Maksymalne prędkości

Na podstawie tabeli można obliczyć, że pociąg na linii Warszawa Wschodnia – Berlin Hauptbahnhof porusza się ze średnią prędkością ok. 105 km/h, a dystans 490 km do polsko-niemieckiej granicy (z uwzględnieniem 16 minutowego postoju na stacjach pośrednich) przejeżdża w około 4 i pół godzin.

Wykaz maksymalnych prędkości^[1]
(km/h)
Tor 1			odcinek linii		Tor 2
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	odcinek linii		pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	km pocz.	km końcowy	pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
Odcinek jednotorowy			2,515	3,700	60		60
Odcinek jednotorowy			3,700	7,022	70
70		70	7,022	8,000	70
70			8,000	8,400	90
70			8,400	10,100	100
120			10,100	11,000	100
			11,000	11,300	120
		100	11,300	11,400	120
150			11,400	12,200	150		100
160			12,200	21,000	160
120			21,000	24,400	120
140			24,400	27,200	140
160			27,200	30,100	160
160			30,100	53,100	160
100			53,100	54,100	100
120			54,100	55,700	100
120			55,700	56,400	120
140			56,400	62,700	140
120			62,700	66,600	120
140			66,600	75,400	140
120			75,400	77,100	120
120		80	77,100	77,600	120		80
100			77,600	81,200	100
140			81,200	82,600	140
160		100	82,600	124,500	160		100
100		70	124,500	129,000	100		70
130		100	129,000	130,600	130		100
160		100	130,600	164,200	160		100
160		80	164,200	174,500	160		80
100			174,500	176,000	100
120			176,000	177,100	120
160			177,100	199,300	160
120			199,300	203,500	120
100			203,500	204,950	100
100			204,950	206,500	120
160			206,500	231,280	160
130			231,280	232,450	130
160			232,450	252,961	160
		90	252,961	263,180			90
		80	263,180	290,850			80
140			290,850	292,800	140
120			292,800	297,800	120
100			297,800	302,800	100
90			302,800	304,700	90
80			304,700	309,600	80
120			309,600	311,000	120
160			311,000	373,100	160
160		100	373,100	378,400	160		100
100		100	378,400	384,600	100		100
60			384,600	386,400	60
100		100	386,400	388,750	100		100
120			388,750	393,900	120
160			393,900	405,800	160
120			405,800	408,500	120
160			408,500	419,600	160
120			419,600	422,400	120
160			422,400	475,700	160
140			475,700	477,400	140
80			477,400	477,907	80
100			477,907	478,098	100

Ciekawostki

Z Poznania pociągi kategorii EC pokonują trasę na zachód (do Berlina) o około 30 minut dłużej niż pociągi do Warszawy, mimo że trasa do Berlina liczy 37 km mniej. Stan ten jest spowodowany licznymi ograniczeniami prędkości na linii na terenie Zakładu Linii Kolejowych w Zielonej Górze.

↑ ^a ^b Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe
↑ Witold Jakóbczyk, Karol Marcinkowski 1800-1846, PWN, Warszawa-Poznań, 1981, s.108-109, ISBN 83-01-03389-4
↑ Rozkład jazdy PKP InterCity.
↑ Rozkład jazdy EC 40/440.

[wykazy-1] Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe

[2] Witold Jakóbczyk, Karol Marcinkowski 1800-1846, PWN, Warszawa-Poznań, 1981, s.108-109, ISBN 83-01-03389-4

[3] Rozkład jazdy PKP InterCity.

[4] Rozkład jazdy EC 40/440.

[1]

[2]

[3]

[4]