Pilica (miasto)

Pilica
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Rynek w Pilicy
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	zawierciański
Gmina	Pilica
Prawa miejskie	(1393) 1994
Burmistrz	Artur Janosik
Powierzchnia	8,22 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności; • gęstość	; 1920; 233,6 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 32
Kod pocztowy	42-436
	Położenie na mapie gminy Pilica Pilica
	Położenie na mapie Polski Pilica
	Położenie na mapie województwa śląskiego Pilica
	Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Pilica
	50°28′03″N 19°39′25″E/50,467500 19,656944
TERC (TERYT)	2416074
SIMC	0219566
	Urząd miejskiul. Żarnowiecka 46a; 42-436 Pilica
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Pilica – miasto w Polsce położone w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim, siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pilica.

Według danych z 30 czerwca 2008 r. miasto miało 1999 mieszkańców^[2].

Położenie

Miasto leży u źródeł rzeki Pilicy, w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Pilicy w 2014 r.^[1]:

Historia

Przez wieki Pilica należała do Małopolski. Testament Bolesława Krzywoustego Pilica weszła w skład senioralnej dzielnicy krakowskiej. W latach 1918–1945 Pilica należała do województwa kieleckiego, powiatu olkuskiego. W czasie okupacji niemieckiej (1939–1945) Pilica znalazła się w Generalnym Gubernatorstwie, w powiecie miechowskim. W latach 1945–1975 Pilica należała do województwa krakowskiego, powiatu olkuskiego, w 1975 r. włączona do województwa katowickiego. Natomiast od 1 stycznia 1999 r. należy do województwa śląskiego, powiatu zawierciańskiego.

Prawdopodobna data otrzymania praw miejskich to 1393 r. Rezydencja właścicieli Pilicy – średniowieczny, a potem renesansowy zamek Pilica – pierwotnie znajdowała się w pobliskim Smoleniu. W początku XVII w. powstała nowsza, warowna siedziba położona w pobliżu miasta, rozbudowana następnie do potężnej nizinnej twierdzy bastionowej. Została ona stosunkowo łatwo zajęta przez Szwedów, którzy jednak rychło zostali zmuszeni do jej opuszczenia. Wycofując się, Szwedzi spalili miasto oraz stary zamek, który od tego momentu zaczął obracać się w ruinę. Drugi raz – na znacznie dłużej – Szwedzi zajęli zamek pilicki w czasie wojny północnej^[3].

Kilka lat po powstaniu styczniowym, 1 stycznia 1870 r. Pilica utraciła prawa miejskie na podstawie ukazu carskiego z 1 czerwca 1869 r. Odzyskała je dopiero w 1994 r.

W 1921 mieszkało tu 3299 osób. W 1929 były tu cztery kościoły katolickie (trzy filialne), klasztor reformatów, zbór protestancki i synagoga^[4]. Synagoga zlokalizowana była przy ulicy Łaziennej. Był to budynek drewniany. W czasie okupacji Niemcy spalili bożnicę^[5].

We wrześniu 1939 oddziały Wehrmachtu zamordowały czterech mieszkańców Pilicy^[6]. W 1942 około 2000 Żydów z Pilicy, którzy stanowili ponad połowę mieszkańców miasta, zostało deportowanych do obozów zagłady lub do getta w Wolbromiu^[7].

Miejska architektura

Zabytkowy XVII-wieczny zamek z parkiem i murami obronnymi
Kościół parafialny św. Jana Chrzciciela^[8]
Sanktuarium Matki Bożej Śnieżnej – Opiekunki Rodzin
Klasztor zakonu augustianów – obecnie w ruinie
Kościół szpitalny św. Jerzego
Historyczny drewniany kościół św. apostołów Piotra i Pawła na wzgórzu św. Piotra spalony pod koniec II wojny światowej w 1945 r. Obecny kościół stanowią wykonane z drewna ołtarz, ogrodzenie i dzwonnica oraz murowana zakrystia, która jako jedyna ocalała z pożaru w 1945 r. Tylko raz w roku – w święto patronów kościoła 29 czerwca – odprawiane są tu pod gołym niebem Msze Święte. W Wielki Piątek – ma tutaj swój początek nabożeństwo drogi krzyżowej, które kończy się w kościele św. Jana Chrzciciela.

Galeria

Zamek
Zamkowe mury obronne
Rynek
Sanktuarium Matki Bożej Śnieżnej – Opiekunki Rodzin
Rynek, stan z lipca 2020.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Pilica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Ludność Polski 2008 GUS. stat.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-14)]..
↑ Robert Krajewski, Robert Kubiszyn: Orle gniazda i warownie jurajskie. Warszawa: Orla Baszta, 1997, s. 82–84, 95–97. ISBN 97-83-907619-0-4.
↑ Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 256 .
↑ Synagoga w Pilicy (ul. Łazienna) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-06] .
↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 99.
↑ www.sztetl.org.pl. [dostęp 2020-01-12].
↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 3 lipca 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-07-03]

Linki zewnętrzne

Oficjalna witryna Urzędu Miasta i Gminy Pilica
Pilica 1.) w dok. ''Pilcza'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 137 .
Archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona

[populacja2016-1] Pilica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[gus-2] Ludność Polski 2008 GUS. stat.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-14)]..

[3] Robert Krajewski, Robert Kubiszyn: Orle gniazda i warownie jurajskie. Warszawa: Orla Baszta, 1997, s. 82–84, 95–97. ISBN 97-83-907619-0-4.

[4] Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa; Annuaire da la Pologne (y Compris la V.L. de Dantzig), Warszawa 1930, s. 256 .

[5] Synagoga w Pilicy (ul. Łazienna) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2020-03-06] .

[6] Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 99.

[7] www.sztetl.org.pl. [dostęp 2020-01-12].

[8] Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 3 lipca 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-07-03]

[b-9] Podczas okupacji 1939–45 jednostkę włączono do III Rzeszy i przekształcono w Landkreis Ilkenau

[a-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Podczas okupacji 1939–45 jednostkę włączono do Landkreis Miechów (dystrykt krakowski, GG)

[c-11] W 1939 jednostka częściowo przecięta granicą III Rzeszy i GG

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[A]

[B]

[C]

Miasta na prawach powiatu	Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Jastrzębie-Zdrój Jaworzno Katowice Mysłowice Piekary Śląskie Ruda Śląska Rybnik Siemianowice Śląskie Sosnowiec Świętochłowice Tychy Zabrze Żory
Miasta powiatowe	Będzin Bieruń Cieszyn Kłobuck Lubliniec Mikołów Myszków Pszczyna Racibórz Tarnowskie Góry Wodzisław Śląski Zawiercie Żywiec
Miasta gminne	Blachownia Czechowice-Dziedzice Czeladź Czerwionka-Leszczyny Imielin Kalety Kłobuck Knurów Koniecpol Koziegłowy Krzanowice Krzepice Kuźnia Raciborska Lędziny Łaziska Górne Łazy Miasteczko Śląskie Olsztyn Ogrodzieniec Orzesze Pilica Poręba Przyrów Pszów Pyskowice Radlin Radzionków Rydułtowy Siewierz Skoczów Sławków Sośnicowice Strumień Szczekociny Szczyrk Toszek Ustroń Wilamowice Wisła Włodowice Wojkowice Woźniki Żarki

Wsie	Biskupice Cisowa Dobra Dobra-Kolonia Dobraków Dzwonowice Dzwono-Sierbowice Jasieniec Kidów Kleszczowa Kocikowa Podleśna Przychody Siadcza Sierbowice Sławniów Smoleń Solca Szyce Wierbka Wierzbica Zarzecze Złożeniec
Kolonia	Polska
Osada	Przykopy
Integralne części wsi	Baran Bukowa Góra Chałupki Chrap Chrzczonówka Czarny Las Czerwone Domki Domiarki Domki (Biskupice) Domki (Sławniów) Dół Duża Kolonia Dwór (Przychody) Dwór (Sokca) Gajówka Góra Górka Jabłonowiec Jastrzębie Kalugi Kolonia Cisowa Kolonia Dolna Kolonia Górna Kolonia Podrędzinna Korea Kresy Łazy Mała Kolonia Maleszyna Na Błoniach Na Dole Na Drogach Na Górze Na Łąkach Na Parku Nowa Wieś Ojców Owczarnia Piaski (Kidów) Piaski (Sławniów) Pod Szycami Podcisowie Podedwór Podgórze Podlesie (Kocikowa) Podlesie (Smoleń) Podoły Podrędzinie Przyborowie Przysiółek Raj Rędziny Rogatka Rulików Sachelin Siustry Stara Wieś (Cisowa) Stara Wieś (Dobraków) Stara Wieś (Kidów) Stara Wieś (Przychody) Stara Wieś (Siadcza) Stara Wieś (Solcza) Stara Wieś (Szyce) Stara Wieś (Wierzbica) W Lasku Wierbka-Osada Wiesławów Wodąca Wola Kocikowa Za Stawem Zagórze Zagumnie Zakościele Zapazanie

Miasta	Łazy Ogrodzieniec Pilica Poręba Szczekociny Włodowice Zawiercie
Gminy miejskie	Poręba Zawiercie
Gminy miejsko-wiejskie	Łazy Ogrodzieniec Pilica Szczekociny Włodowice
Gminy wiejskie	Irządze Kroczyce Żarnowiec