Linia kolejowa nr 1

Linia kolejowa nr 1
	Warszawa Centralna – Katowice
	Dane podstawowe
Zarządca	PKP PLK
Numer linii	1
Tabela SRJP	601, 102, 101
Długość	319,031 km
Rozstaw szyn	1435 mm
Sieć trakcyjna	3000 V DC
Prędkość maksymalna	50-140 km/h
	Historia
Lata budowy	1840-1848*
Rok otwarcia	1844-1848*
Rok elektryfikacji	1937, 1953-57, 1967
Przebieg
Legenda
eksploatowana / istniejąca

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 1 cze 2015, była oparta na tej wersji.

Linia kolejowa nr 1 Warszawa Centralna – Katowice – zelektryfikowana, dwutorowa linia kolejowa o długości 319,031 km. W latach 1845-1847 otwarto odcinek Warszawa Zachodnia - Dąbrowa Górnicza Ząbkowice (Kolej Warszawsko-Wiedeńska), a w roku 1859 odcinek Dąbrowa Górnicza Ząbkowice - Katowice.

Historia

Projekt budowy linii kolejowej z Warszawy (znajdującej się wówczas w zaborze rosyjskim) do granicy z zaborem austriackim powstał już w 1835. Ponieważ ze stacji Granica w miejscowości Maczki (obecnie dzielnica Sosnowca), leżącej nad granicą zaborów, projektowany szlak miał się łączyć z linią kolejową przez Kraków do Wiednia, projektowana linia otrzymała nazwę: Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska. Trasę przeprowadzono według projektu inż. Stanisława Wysockiego.

W 1839 utworzono Towarzystwo Akcyjne Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i w 1840 rozpoczęto roboty na odcinku z Warszawy do Skierniewic. Początkowo rozważano wybór trakcji parowej lub powozów ciągniętych po szynach przez konie, lecz ostatecznie zdecydowano się na nowoczesną trakcję parową. Towarzystwo jednak zbankrutowało w 1842, co spowodowało wstrzymanie robót. Mimo to, 4 lipca 1843 rząd Królestwa powołał Zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej i podjął prace w 1844. W listopadzie tego roku ukończono pierwszy odcinek linii z Warszawy do Pruszkowa. 28 listopada 1844 przejechał nim pierwszy pociąg wiozący namiestnika Królestwa i zaproszonych gości. Droga zajęła 26 minut, a powrotna 20 minut.

Otwarcie do ruchu

14 czerwca 1845 ukończono odcinek do Grodziska Mazowieckiego i wówczas otwarto kolej do użytku. 15 października 1845 kolej doprowadzono do Skierniewic i Łowicza, 1 grudnia 1846 – do Częstochowy, 1 kwietnia 1848 do granicy w Maczkach. Cała linia miała długość 327,6 km i miała 27 stacji. Była to pierwsza linia kolejowa na ziemiach Królestwa Polskiego, a zarazem druga linia kolejowa w całym Imperium Rosyjskim (w skład którego wchodziły ziemie zaboru rosyjskiego), po zbudowanym wcześniej krótkim odcinku Carskosielskiej drogi. Jako wyjątek wśród kolei na obszarze Cesarstwa Rosyjskiego, miała ona szerokość toru 1435 mm (przyjętą za standard w większości państw Europy i współczesnych kolejach polskich), zamiast przyjętej od 1843 w Rosji szerokości 1524 mm.

W pierwszym roku funkcjonowania kolei (1845) przewieziono 143 600 pasażerów i 143 300 cetnarów towarów. Tabor kolejowy wówczas składał się z 8 lokomotyw parowych (opalanych drewnem), 58 wagonów osobowych i 62 towarowych. W 1848 liczba lokomotyw sięgnęła już 35, wagonów osobowych 87 i towarowych 312.

W latach 1859 i 1862 otwarto połączenia do granicy pruskiej: z Ząbkowic do stacji Sosnowiec i z Łowicza do Aleksandrowa Kujawskiego, łączące odpowiednio z Katowicami i Toruniem w zaborze pruskim. W 1866 wybudowano połączenie pomiędzy Koluszkami a Łodzią (dziś Łódź Fabryczna).

Rozbudowy i modernizacje

Kolej poddawana była stałej modernizacji technicznej, łącznie z rozwojem techniki kolejowej. Od 1859 parowozy opalano węglem. W latach od 1860 do 1880 ułożono drugi tor od Warszawy do Ząbkowic. W 1890 liczba lokomotyw sięgnęła 287, wagonów osobowych 432 i towarowych 8718; liczba przewiezionych pasażerów sięgnęła 2,5 miliona, a ładunków 2,7 miliona ton. Do 1901 lokomotywy dla kolei warszawsko-wiedeńskiej kupowano w fabrykach zachodnioeuropejskich, dopiero po tej dacie używano lokomotyw rosyjskich, jednakże różniących się rozstawem kół.

Łącznie z budową kolei, w Warszawie w 1845 zbudowano okazały gmach Dworca Wiedeńskiego, projektu arch. Henryka Marconiego. Dworzec nie zachował się do dzisiejszych czasów; w jego miejscu znajduje się obecnie stacja metra „Centrum”. W Warszawie umiejscowiono też Warsztaty Główne kolei. W 1875 otwarto Szkołę Techniczną Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.

W latach 1857-1864 kolej była dzierżawiona przez spółkę niemiecką, poza tym okresem pozostawała w polskich rękach. W 1912 Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska została upaństwowiona przez rząd rosyjski. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, została włączona do systemu kolei polskich.

Elektryfikacja

Elektryfikację rozpoczęto w 1937 roku na odcinku Grodzisk Mazowiecki – Żyrardów, dalszą elektryfikację linii przerwała II wojna światowa. Dopiero w 1953 i w kolejnych latach sukcesywnie oddawano kolejne odcinki w kierunku do Katowic. Odcinek Grodzisk Mazowiecki – Warszawa Centralna został zelektryfikowany dopiero w 1967 roku^[2]

Modernizacja szlaku Warszawa–Łódź

W latach 2006-2008 roku został przeprowadzony 1. etap modernizacji linii. Wyremontowano odcinek Koluszki – Skierniewice (Miedniewice) oraz fragment linii kolejowej nr 17 Łódź Widzew – Koluszki, dzięki czemu umożliwiono pociągom rozwinięcie prędkości do 140 km/h, skrócenie czasu przejazdu na całym zmodernizowanym odcinku do 32 minut, zaś z Łodzi do Warszawy do 82 minut^[3]^[4]^[5].

W marcu 2011 ruszył 2. etap modernizacji linii na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Zachodnia. Po modernizacji prędkość pociągów wzrośnie do 160 km/h na odcinku Skierniewice (Miedniewice) – Warszawa Włochy oraz do 90 km/h na odcinku Warszawa Włochy – Warszawa Zachodnia, dzięki czemu podróż pociągiem z Warszawy do Łodzi będzie trwała nie dłużej niż 70 minut^[6].

Dalsza modernizacja szlaku

W 2014 roku zakończyła się modernizacja linii na odcinku Zawiercie - Dąbrowa Górnicza Ząbkowice. Wraz ze zmianą rozkładu jazdy w grudniu 2014 pociągi kursują tą trasą z prędkością 120 km/h. Wraz z modernizacją odnowiono perony w Łazach, Wiesiółce, Chruszczobrodzie, Dąbrowie Górniczej Sikorce oraz Dąbrowie Górniczej Ząbkowice. Na 2016 rok zaplanowano remont trasy łączącej Zawiercie z Częstochową, co pozwoli wykorzystać w pełni efekty odnowionej linii z Częstochowy do Koluszek^[7]^[8].

Charakterystyka techniczna

Na linii znajdują się 32 stacje kolejowe i 43 przystanki kolejowe.

Wykaz maksymalnych prędkości^[1]
(km/h)
Tor 1			odcinek linii		Tor 2
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	odcinek linii		pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe	km pocz.	km końcowy	pociągi pasażerskie	szynobusy	pociągi towarowe
60			-0,345	0,704	60
70			0,704	6,997	60
70			6,997	7,050	120		80
120		80	7,050	30,000	120
130		80	30,000	57,700	130
160		120	57,700	61,350	160		120
140		100	61,350	63,600	140		100
100			63,600	68,000	100
140			68,000	75,500	140
130			75,500	78,000	130
140			78,000	84,000	140
130			84,000	86,300	130
140			86,300	103,450	140
100			103,450	106,100	100
120			106,100	143,600	120
100			143,600	146,500	90
120			146,500	155,000	90
			155,000	174,000	70
			174,000	195,500	50
80		70	195,500	229,200	80		70
100		80	229,200	229,250	80		70
100			229,250	246,550	100		80
120			246,550	299,200	120		80
100			299,200	300,700	90		70
90			300,700	307,000			70
90			307,000	314,700			90
70			314,700	318,686	70

Ważniejsze stacje

Ruch pociągów

Po linii kursują pociągi następujących przewoźników:

↑ ^a ^b Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe.
↑ Linia kolejowa numer 1 w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl.
↑ Remont trasy Łódź – Warszawa – ŁFK. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
↑ Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
↑ Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów, hotele, noclegi, ciekawe miejsca. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).
↑ Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap II, lot A, odcinek warszawa Zachodnia – Skierniewice (Miedniewice) POIiŚ 7.1-24.1.
↑ Od Zawiercia do Jaworzna dziesięć nowych peronów
↑ Szybciej i bezpieczniej koleją w Śląskiem

Linki zewnętrzne

Informacje o Linii Kolejowej nr 1 na stronie SISKOM

[wykazy-1] Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe.

[2] Linia kolejowa numer 1 w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl.

[3] Remont trasy Łódź – Warszawa – ŁFK. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).

[4] Wiaduktem w Rogowie szybciej do Warszawy już w 2012 roku. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).

[5] Portal podróżnych – rozkład jazdy pociągów, hotele, noclegi, ciekawe miejsca. [dostęp 2010-06-28]. (pol.).

[6] Modernizacja linii kolejowej Warszawa – Łódź, Etap II, lot A, odcinek warszawa Zachodnia – Skierniewice (Miedniewice) POIiŚ 7.1-24.1.

[7] Od Zawiercia do Jaworzna dziesięć nowych peronów

[8] Szybciej i bezpieczniej koleją w Śląskiem

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]