Rychwał: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m MalarzBOT: likwiduję Błędy składniowe: Przestarzałe znaczniki HTML |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Polskie miasto infobox |
{{Polskie miasto infobox |
||
|nazwa = |
|nazwa = Nieporęt |
||
|dopełniacz nazwy = Rychwała |
|dopełniacz nazwy = Rychwała |
||
|zdjęcie = |
|zdjęcie = Urzad Gminy Nieporęt.jpg |
||
|opis zdjęcia = |
|opis zdjęcia = Ratusz w Nieporęcie |
||
|herb = |
|herb = Herb gminy nieporet-232x300.png |
||
|flaga = |
|flaga = Flag of Nieporęt commune.gif |
||
|dewiza = |
|dewiza = |
||
|województwo = |
|województwo = Polska |
||
|powiat = |
|powiat = Legionowski |
||
|gmina = |
|gmina = Nieporęt |
||
|data założenia = |
|data założenia = |
||
|prawa miejskie = |
|prawa miejskie = 1484 i od 2019 |
||
|stanowisko zarządzającego = |
|stanowisko zarządzającego = |
||
|zarządzający = |
|zarządzający = Agnieszka Powała |
||
|powierzchnia = |
|powierzchnia = 95,67 |
||
|wysokość = |
|wysokość = |
||
|rok = 30.06.2016 |
|rok = 30.06.2016 |
||
|liczba ludności = 3744 |
|||
|liczba ludności = 2357<ref name="populacja2016">{{Polska w liczbach|id=Rychwal|nazwa=Rychwał w liczbach|data dostępu=12 stycznia 2016}}</ref> |
|||
|gęstość zaludnienia = |
|gęstość zaludnienia = |
||
|strefa numeracyjna = |
|strefa numeracyjna = 22 |
||
|kod pocztowy = |
|kod pocztowy = 05-126 |
||
|tablice rejestracyjne = |
|tablice rejestracyjne = WL |
||
| |
|plan miasta = |
||
| |
|kod mapy = Nieporęt (gmina) |
||
|współrzędne = 52°25'14.4"N 21°02'07.2"E |
|||
|TERYT = 3010074 |
|TERYT = 3010074 |
||
|SIMC = 0949193 |
|SIMC = 0949193 |
||
|hasło promocyjne = |
|hasło promocyjne = |
||
|adres urzędu miasta = |
|adres urzędu miasta = Rynek 1 05-126 Nieporęt |
||
|commons = |
|commons = |
||
|wikinews = |
|wikinews = |
||
Linia 35: | Linia 36: | ||
|bip = |
|bip = |
||
}} |
}} |
||
[[Plik:POL Jezioro Zegrzynskie 2009 (3).jpg|mały|Jezioro Zegrzyńskie w Nieporęcie]] |
|||
[[Plik:MOs810 WG 55 2016 Pyzdry Forest III (Town Hall in Rychwal).jpg|thumb|240px|Ratusz]] |
|||
[[Plik:MOs810 WG 55 2016 Pyzdry Forest III ( |
[[Plik:MOs810 WG 55 2016 Pyzdry Forest III (Town Hall in Rychwal).jpg|thumb|1x1px]] |
||
[[Plik:MOs810 WG 55 2016 Pyzdry Forest III (Market square in Rychwal) (5).jpg|thumb|1x1px]] |
|||
'''Rychwał''' – [[miasto]] w [[województwo wielkopolskie|woj. wielkopolskim]], w [[powiat koniński|powiecie konińskim]], siedziba [[Rychwał (gmina)|gminy miejsko-wiejskiej Rychwał]]. |
|||
[[Plik:Kościół w Nieporęcie.jpg|mały|Kościół w Nieporęcie]] |
|||
'''Nieporęt''' – [[miasto]] w [[Polska|Polsce]] położone w [[Województwo mazowieckie|województwie mazowieckim]], w [[Powiat legionowski|powiecie legionowskim]], w [[Nieporęt (gmina)|gminie Nieporęt]]. Leży nad |
|||
[[Jezioro Zegrzyńskie|Zalewem Zegrzyńskim]], 25 kilometrów od centrum [[Warszawa|Warszawy]], 11 km od granic stolicy. |
|||
Do 1954 siedziba [[Dąbroszyn (gmina)|gminy Dąbroszyn]]. [[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|W latach 1975–1998]] miasto administracyjnie należało do [[województwo konińskie|woj. konińskiego]]. |
|||
Miejscowość jest siedzibą [[Nieporęt (gmina)|gminy Nieporęt]]. |
|||
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2370 mieszkańców<ref>{{cytuj pismo |tytuł = Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.) |url = http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_ludnosc_stan_struktura_2009.zip |czasopismo = Informacje i Opracowania Statystyczne |wydawca = Główny Urząd Statystyczny |miejsce = Warszawa |data = 2010-06 |strony = 103 |issn = 1734-6118 |data dostępu = 2010-07-16}}</ref>. |
|||
Przez Nieporęt przebiegają [[Droga wojewódzka|drogi wojewódzkie nr]] [[Droga wojewódzka nr 631|631]] i [[Droga wojewódzka nr 633|633]], [[linia kolejowa nr 10]] oraz [[Kanał Żerański]]. |
|||
== Nazwa miasta == |
|||
Nazwa ''Rychwał'' pochodzi z [[język niemiecki|języka niemieckiego]] i wskazuje na udział niemieckich [[osadnik]]ów w zakładaniu miasta. Jej pierwotna forma brzmiała prawdopodobnie ''Reichwald'' („bogaty las” bądź „okolica obfitująca w lasy”), ulegając poprzez formę ''Rychwałd'' spolszczeniu do dzisiejszej formy. |
|||
31 grudnia 2017 roku obszar miejscowości wynosił 1246 ha, a mieszkało w nim 3568 osób. |
|||
Nieporęt uzyskał [[Lokacja (historia)|lokację miejską]] w [[1484]] roku, zdegradowany przed [[1660]] rokiem. |
|||
== Historia == |
== Historia == |
||
[[Plik:POL Nieporęt rynek.jpg|mały|Fragment miasta]] |
|||
Rychwał uzyskał prawa miejskie w drugiej połowie XIV wieku lub na początku XV wieku. Miasto rozwinęło się przy szlaku handlowym [[Kalisz]]-[[Inowrocław]]. Rychwał był własnością szlachecką<ref name=":0">Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 265-267, <nowiki>ISBN 83-01-00534-3</nowiki>, OCLC 11783554</ref>. |
|||
Pierwszy zapis o Nieporęcie pochodzi z roku 1388, kiedy erygowano parafię w [[Wieliszew|Wieliszewie]]. Już na przełomie wieku XIV i XV była to znaczna osada bartnicza. W roku 1484 [[Bolesław V warszawski|Bolesław V]] książę mazowiecki nadał osadzie prawa miejskie, potem utracił prawa miejskie. a następnie sprzedał ją dwom braciom Prażmowskim. Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich [[Janusz III|Janusza]] i [[Stanisław mazowiecki|Stanisława]] Nieporęt wraz z całym [[Mazowsze|Mazowszem]] w roku 1526 staje się [[Królewszczyzna|królewszczyzną]]. |
|||
Kiedy [[Zygmunt III Waza]] w roku 1596 przeniósł swą siedzibę z [[Kraków|Krakowa]] do [[Warszawa|Warszawy]], pojawił się problem lokalizacji dworu myśliwskiego. Wybór padł na Nieporęt, leżący w głębokiej puszczy w widłach [[Wisła|Wisły]] i [[Narew|Narwi]], a jednocześnie przy szlaku prowadzącym od Warszawy przez Bródno ku przeprawie na Narwi i dalej odgałęzieniem szlaku bursztynowego na [[Jaćwież]]. Puszcza nadnarwiańska obfitowała w liczne cieki wodne, stąd też król Zygmunt III nakazał „zebrać wody z puszczy” i tak powstał [[Kanał Królewski (Długa-Narew)|Kanał Królewski]], w 1963 roku przebudowany do [[Kanał Żerański|Kanału Żerańskiego]]. Jako wotum po zwycięstwie nad Szwedami [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz]] kazał wybudować kościół w Nieporęcie, we wnętrzu którego widnieje herb Wazów – snop. W dworze Wazów w Nieporęcie, gdzie często chronili się Wazowie wraz z dworem przed kolejnymi epidemiami nawiedzającymi Warszawę, Jan Kazimierz dowiedział się o fakcie obrania go królem Polski. |
|||
W 1458 roku miejscowość wystawiła na [[Wojna trzynastoletnia|wojnę trzynastoletnią]] 6 pieszych<ref name=":0" />. |
|||
Wkrótce po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 roku Nieporęt wrócił do Prażmowskich. Gospodarzyli oni na dobrach nieporęckich do roku 1749, kiedy to August Czartoryski nabył 3/4 Nieporętu. Wkrótce potem, drogą koligacji, właścicielem Nieporętu stali się Lubomirscy. Ostatecznie w roku 1778 w całości stał się on własnością Potockich. |
|||
W 1579 roku czynne w nim były 3 [[Gorzelnia|gorzelnie]], pracowało 3 szynkarzy oraz 16 rzemieślników<ref name=":0" />. |
|||
Wojny napoleońskie zaznaczyły się w Nieporęcie lokalizacją rezerwowych magazynów z żywnością dla wojsk francuskich w latach 1806–1807. Do znaczących wydarzeń w historii Nieporętu należy zaliczyć nabycie w roku 1881 całości obszarów leśnych przez Berlińskie Towarzystwo Handlu drewnem. |
|||
W drugiej połowie XVI wieku i na początku XVII wieku miasto podupadło.Dopiero w drugiej połowie XVIII wieku rozpoczął się pomyślny rozwój miasta, spowodowany karczowaniem okolicznych lasów i zakładaniem nowych osad<ref name=":0" />. |
|||
W roku 1882 miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. Przełom XIX i XX w. to czas budowy obronnych obiektów fortyfikacyjnych wchodzących w skład zespołu [[Twierdza Zegrze|twierdzy Zegrze]]. |
|||
W 1793 roku miasto liczyło 175 mieszkańców. Wśród rzemieślników było 12 szewców, 8 garncarzy i 5 krawców<ref name=":0" />. |
|||
W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]] koszary w Białobrzegach były miejscem internowania oficerów [[Legiony Polskie (1914–1918)|Legionów Polskich]], którzy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. [[Wojna polsko-bolszewicka]] 1920 r. w swej decydującej fazie – [[Bitwa Warszawska|Bitwie Warszawskiej]] – przetoczyła się przez Nieporęt i jego okolice. Dnia 12 sierpnia [[Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona|Armia Czerwona]] znalazła się na obszarze gminy. Gdy jej oddziały stanęły na linii Struga – Nieporęt, 29 pp. i dwa baony 28 pp. stanowiące odwód 10 DP gen. [[Lucjan Żeligowski|L. Żeligowskiego]] dokonały przeciwuderzenia. W miejscu, gdzie zginął dowódca 1 baonu 28 pp. porucznik [[Stefan Pogonowski]] i kilku jego żołnierzy, stoi skromny pomnik. |
|||
Liczba mieszkańców miasta wzrosła w 1810 roku do 383 osób<ref name=":0" />. |
|||
W [[Historia Polski (1918–1939)|okresie międzywojennym]] Nieporęt z trudem podnosił się z ciężkich warunków czasu zaborów i wojen. Był tu przystanek PKP, remiza strażacka i łaźnia publiczna. |
|||
W 1870 roku Rychwał utracił prawa miejskie. Odzyskał je dopiero w 1921 roku<ref name=":0" />. |
|||
Wrzesień 1939 r. i czas [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacji]] zahamowały i zniszczyły dorobek społeczności gminnej. Działalność konspiracyjna rozpoczęła się w Nieporęcie wkrótce po zakończeniu kampanii wrześniowej. Jej ostateczny kształt organizacyjny stanowił 3 batalion pułku „Legionowo” VII Rejonu „Obroża” [[Armia Krajowa|AK]]. Jego dowódcą był Bronisław Tokaj, od 1934 roku kierownik szkoły powszechnej w Nieporęcie. |
|||
W okresie międzywojennym znajdowały się w nim: młyn, olejarnia i tartak<ref name=":0" />. |
|||
Ofensywa wojsk radzieckich, która przeszła przez Nieporęt, zniszczyła go prawie doszczętnie. Pozostało tylko kilka domów. Spłonął dom parafialny, budynek gminy. |
|||
W 1939 roku Rychwał liczył już 1860 mieszkańców<ref name=":0" />. |
|||
Dnia 4 lutego 1945 powstała pierwsza władza w Nieporęcie – Gminna Rada Narodowa. Pierwszego września rozpoczęła działalność szkoła. W 1946 wójtem został działacz komunistyczny Wincenty Czubaj (1896-1950). W zachowanej Księdze Kontroli i Ruchu Ludności pierwszy zapis z datą 26.07.1947 r. podaje, iż w miejscowości Nieporęt mieszkały 104 osoby. |
|||
20 stycznia 1945 roku miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie<ref name=":0" />. |
|||
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych rozpoczęto budowę zapory w Dębem i przygotowanie niecki [[Jezioro Zegrzyńskie|Zalewu Zegrzyńskiego]]. W latach siedemdziesiątych rozbudowano szkołę, działał we własnym budynku ośrodek zdrowia i rozpoczęto gazyfikację Nieporętu. Powstało osiedle domów jednorodzinnych „Las” oraz została rozpoczęta budowa osiedla „Głogi”. |
|||
W okresie [[Polska Rzeczpospolita Ludowa|PRL]]-u powstała na jego terenie baza maszynowa i Zespołowe Gospodarstwo Rolne [[Spółdzielnia kółek rolniczych|Spółdzielni Kółek Rolniczych]] oraz [[Rolnicza spółdzielnia produkcyjna|Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna]]<ref name=":0" />. |
|||
W latach osiemdziesiątych oddano do użytku budynek Poczty i Centrali Telefonicznej oraz duży pawilon handlowy GS. W 2019 Nieporęt odzyskuje status miasta. |
|||
== Demografia == |
|||
* Piramida wieku mieszkańców Rychwała w 2014 roku<ref name="populacja2016" />. |
|||
<br />[[Plik:Piramida wieku Rychwal.png|600x400px]] |
|||
== Kultura == |
|||
Co roku w drugi weekend września organizowany jest piknik orkiestr dętych (Rychwalskie Impresje Muzyczne) – impreza, której organizatorem natomiast jest orkiestra Quantum, a będąca pomysłem Zbigniewa Osajdy, jej kapelmistrza. Czerwiec to czas ''Rychwalii'', imprezy corocznej, na której podczas całodniowego świętowania można obejrzeć wiele pokazów artystów z okolic oraz gwiazdę wieczoru. |
|||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
Kościół [[Parafia Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Nieporęcie|Niepokalanego Poczęcia NMP]] |
|||
W mieście znajduje się [[Parafia Świętej Trójcy w Rychwale|kościół parafialny]] [[Kościół Świętej Trójcy w Rychwale|pw. Trójcy Świętej]], który został wzniesiony w 1476 r. Odbudowany w 1574 r. z fundacji kasztelana Gabriela Złotkowskiego, konsekrowany był w 1629 r. Zrujnowany w XVIII w., został odnowiony i przebudowany w latach 1790–1800. |
|||
* [[Barok|barokowy]] kościół z 1661-1667 r. z zachowanym [[Portal|portalem]] z herbem Wazów z XVII w. z barokową dzwonnicą (brama triumfalna) |
|||
W Rychwale znajduje się również dawny zespół pałacowo-parkowy<ref name=":0" />. |
|||
Barokowy kościół w Nieporęcie fundacji króla [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]] został zbudowany w latach 1661–1667. Wcześniej przy myśliwskim dworze [[Wazowie|Wazów]] znajdowała się kaplica dworska. Na jej szczycie znajdowała się metalowa chorągiewka z wyciętymi literami ICRPS (Jan Kazimierz Król Polski i Szwecji) i cyframi 1655. Chorągiewkę przeniesiono na szczyt dachu nad [[prezbiterium]] kościoła. W drugiej połowie XVIII w. pękające ściany kościoła wzmocniono przyporami, co zmieniło wygląd bryły kościoła. Na jednym z 2 dzwonów odlanych w 1739 znajduje się napis: „Krzyknęli chłopięta, Jan Kazimierz wyszedł jako król z Nieporęta” |
|||
== Wspólnoty wyznaniowe == |
|||
* [[Kościół łaciński|Kościół rzymskokatolicki]]: |
|||
* w 2006 roku podczas przebudowy boiska szkolnego natrafiono na pozostałości domu holenderskiego, który stał w pobliżu dworu króla [[Jan II Kazimierz Waza|Jana Kazimierza]]. Teren zabezpieczono i w przyszłości zostanie tam przeprowadzona eksploracja archeologiczna. Niestety zachowane relikty dworu Wazów znalazły się pod murawą nowego boiska. |
|||
** [[Parafia Świętej Trójcy w Rychwale|parafia Świętej Trójcy]] |
|||
* [[Świadkowie Jehowy]]: |
|||
** zbór Rychwał ([[Sala królestwa|Sala Królestwa]]: [[Siąszyce]] 12BA)<ref>{{jw|data dostępu=2022-12-13}}</ref>. |
|||
== Sport == |
== Sport == |
||
W miejscowości funkcjonuje ''Ludowy Klub Sportowy Zjednoczeni Rychwał'' – klub [[piłka nożna|piłkarski]] grający w sezonie 2023/2024 w klasie okręgowej, gr. wielkopolskiej VI<ref>{{Cytuj |tytuł = Skarb - Zjednoczeni Rychwał |data dostępu = 2023-08-01 |opublikowany = www.90minut.pl |url = http://www.90minut.pl/skarb.php?id_klub=1855&id_sezon=97}}</ref>. |
|||
* LKS Rotavia Nieporęt – klub piłki nożnej. |
|||
Wyniki klubu w ostatnich latach: |
|||
* UKS Dębina Nieporęt – klub siatkówki. |
|||
{| class="toccolours" style="margin:0; background:#ffffff;" |
|||
|- bgcolor=#e6e6e6 |
|||
!rowspan=2 width=35px| Sezon |
|||
!rowspan=2 width=35px| Liga |
|||
!rowspan=2 width=35px| Poz. |
|||
!rowspan=2 width=35px| M. |
|||
!rowspan=2 width=35px| Pkt. |
|||
!colspan=3| Mecze |
|||
!colspan=2| Bramki |
|||
!rowspan=2| Uwagi |
|||
|- bgcolor=#e6e6e6 |
|||
!width=35px| zw. |
|||
!width=35px| rem. |
|||
!width=35px| por. |
|||
!width=35px| zdob. |
|||
!width=35px| str. |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2002/03 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''6.''' || 30 || 50 || 15 || 5 || 10 || 48 || 33 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2003/04 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''1.''' || 30 || 84 || 27 || 3 || 0 || 102 || 14 || '''awans''' |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2004/05 |
|||
|IV liga |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''11.''' || 30 || 33 || 8 || 9 || 13 || 29 || 38 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2005/06 |
|||
|IV liga |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''5.''' || 30 || 53 || 16 || 5 || 9 || 51 || 41 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2006/07 |
|||
|IV liga |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''15.''' || 30 || 8 || 2 || 2 || 26 || 14 || 121 || '''spadek''' |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2007/08 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''10.''' || 30 || 36 || 11 || 3 || 16 || 56 || 70 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2008/09 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''10.''' || 30 || 39 || 12 || 3 || 15 || 52 || 50 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2009/10 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''7.''' || 30 || 43 || 13 || 4 || 13 || 63 || 39 || |
|||
|- align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2010/11 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
|align=left style="text-align:center;" | '''13.''' || 30|| 33|| 10|| 3|| 17|| 48|| 76|| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2011/12 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''13.''' |
|||
|30 |
|||
|31 |
|||
|7 |
|||
|10 |
|||
|13 |
|||
|31 |
|||
|38 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2012/13 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''15.''' |
|||
|30 |
|||
|24 |
|||
|7 |
|||
|3 |
|||
|20 |
|||
|29 |
|||
|56 |
|||
|'''spadek''' |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2013/14 |
|||
|klasa A |
|||
| style="text-align:center;" | '''8.''' |
|||
|22 |
|||
|27 |
|||
|7 |
|||
|6 |
|||
|9 |
|||
|39 |
|||
|38 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2014/15 |
|||
|klasa A |
|||
| style="text-align:center;" | '''5.''' |
|||
|22 |
|||
|39 |
|||
|11 |
|||
|6 |
|||
|5 |
|||
|45 |
|||
|32 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2015/16 |
|||
|klasa A |
|||
| style="text-align:center;" | '''1.''' |
|||
|22 |
|||
|51 |
|||
|16 |
|||
|3 |
|||
|3 |
|||
|59 |
|||
|20 |
|||
|'''awans''' |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2016/17 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''15.''' |
|||
|30 |
|||
|24 |
|||
|5 |
|||
|9 |
|||
|16 |
|||
|32 |
|||
|57 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2017/18 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''11.''' |
|||
|30 |
|||
|36 |
|||
|11 |
|||
|3 |
|||
|16 |
|||
|49 |
|||
|55 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2018/19 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''1.''' |
|||
|28 |
|||
|61 |
|||
|18 |
|||
|7 |
|||
|3 |
|||
|75 |
|||
|36 |
|||
|'''awans''' |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2019/20 |
|||
|V liga |
|||
| style="text-align:center;" | '''14.''' |
|||
|15 |
|||
|13 |
|||
|4 |
|||
|1 |
|||
|10 |
|||
|20 |
|||
|42 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2020/21 |
|||
|V liga |
|||
| style="text-align:center;" | '''12.''' |
|||
|34 |
|||
|39 |
|||
|11 |
|||
|6 |
|||
|17 |
|||
|63 |
|||
|83 |
|||
|'''spadek''' |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2021/22 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''11.''' |
|||
|26 |
|||
|27 |
|||
|7 |
|||
|6 |
|||
|13 |
|||
|45 |
|||
|49 |
|||
| |
|||
|-align=center bgcolor=#f6f6f6 |
|||
|2022/23 |
|||
|klasa okręgowa |
|||
| style="text-align:center;" | '''11.''' |
|||
|30 |
|||
|31 |
|||
|8 |
|||
|7 |
|||
|15 |
|||
|66 |
|||
|82 |
|||
| |
|||
|} |
|||
== Ciekawostki == |
|||
Działa tu również drużyna [[piłka siatkowa|siatkarska]] uczestnicząca w [[III liga polska w piłce siatkowej mężczyzn|III lidze]]. |
|||
Powstały dwie piosenki o Nieporęcie: ''[[Na krzywy ryj|W pewnym mieście]]'' oraz ''[[Od morza do morza (album)|Fiat 126p]]''. Miejscowość jest również miejscem akcji książki Arkadiusza Niemirskiego ''Pan Samochodzik i Kradzież'' |
|||
* |
|||
<br />[[Plik:Piramida wieku Rychwal.png|1x1px]] |
|||
:* |
|||
* {{SgKP|X|75|Rychwał}} |
|||
== Ludzie związani z Rychwalem == |
|||
Z Rychwała pochodzi polityk i poseł na sejm IV kadencji [[Zdzisław Jankowski]]. |
|||
== Zobacz też == |
|||
* [[cmentarz żydowski w Rychwale]] |
|||
* [[synagoga w Rychwale]] |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* {{SgKP|X|75|Rychwał}} |
|||
{{Miasta województwa wielkopolskiego}} |
{{Miasta województwa wielkopolskiego}} |
||
Linia 309: | Linia 108: | ||
{{Powiat koniński (dawny)}} |
{{Powiat koniński (dawny)}} |
||
{{Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870}} |
{{Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Rychwał| ]] |
[[Kategoria:Rychwał| ]] |
Wersja z 19:41, 19 lip 2024
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
Ratusz w Nieporęcie | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Powiat |
Legionowski | ||||
Gmina |
Nieporęt | ||||
Prawa miejskie |
1484 i od 2019 | ||||
Burmistrz |
Agnieszka Powała | ||||
Powierzchnia |
95,67 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
Strefa numeracyjna |
22 | ||||
Kod pocztowy |
05-126 | ||||
Tablice rejestracyjne |
WL | ||||
Położenie na mapie gminy Nieporęt | |||||
Położenie na mapie Polski | |||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |||||
Położenie na mapie powiatu legionowskiego | |||||
52°25′14,4″N 21°02′07,2″E/52,420667 21,035333 | |||||
TERC (TERYT) |
3010074 | ||||
SIMC |
0949193 | ||||
Urząd miejski Rynek 1 05-126 Nieporęt
| |||||
Strona internetowa |
Nieporęt – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim, w gminie Nieporęt. Leży nad
Zalewem Zegrzyńskim, 25 kilometrów od centrum Warszawy, 11 km od granic stolicy.
Miejscowość jest siedzibą gminy Nieporęt.
Przez Nieporęt przebiegają drogi wojewódzkie nr 631 i 633, linia kolejowa nr 10 oraz Kanał Żerański.
31 grudnia 2017 roku obszar miejscowości wynosił 1246 ha, a mieszkało w nim 3568 osób.
Nieporęt uzyskał lokację miejską w 1484 roku, zdegradowany przed 1660 rokiem.
Historia
Pierwszy zapis o Nieporęcie pochodzi z roku 1388, kiedy erygowano parafię w Wieliszewie. Już na przełomie wieku XIV i XV była to znaczna osada bartnicza. W roku 1484 Bolesław V książę mazowiecki nadał osadzie prawa miejskie, potem utracił prawa miejskie. a następnie sprzedał ją dwom braciom Prażmowskim. Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich Janusza i Stanisława Nieporęt wraz z całym Mazowszem w roku 1526 staje się królewszczyzną.
Kiedy Zygmunt III Waza w roku 1596 przeniósł swą siedzibę z Krakowa do Warszawy, pojawił się problem lokalizacji dworu myśliwskiego. Wybór padł na Nieporęt, leżący w głębokiej puszczy w widłach Wisły i Narwi, a jednocześnie przy szlaku prowadzącym od Warszawy przez Bródno ku przeprawie na Narwi i dalej odgałęzieniem szlaku bursztynowego na Jaćwież. Puszcza nadnarwiańska obfitowała w liczne cieki wodne, stąd też król Zygmunt III nakazał „zebrać wody z puszczy” i tak powstał Kanał Królewski, w 1963 roku przebudowany do Kanału Żerańskiego. Jako wotum po zwycięstwie nad Szwedami Jan Kazimierz kazał wybudować kościół w Nieporęcie, we wnętrzu którego widnieje herb Wazów – snop. W dworze Wazów w Nieporęcie, gdzie często chronili się Wazowie wraz z dworem przed kolejnymi epidemiami nawiedzającymi Warszawę, Jan Kazimierz dowiedział się o fakcie obrania go królem Polski.
Wkrótce po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 roku Nieporęt wrócił do Prażmowskich. Gospodarzyli oni na dobrach nieporęckich do roku 1749, kiedy to August Czartoryski nabył 3/4 Nieporętu. Wkrótce potem, drogą koligacji, właścicielem Nieporętu stali się Lubomirscy. Ostatecznie w roku 1778 w całości stał się on własnością Potockich.
Wojny napoleońskie zaznaczyły się w Nieporęcie lokalizacją rezerwowych magazynów z żywnością dla wojsk francuskich w latach 1806–1807. Do znaczących wydarzeń w historii Nieporętu należy zaliczyć nabycie w roku 1881 całości obszarów leśnych przez Berlińskie Towarzystwo Handlu drewnem.
W roku 1882 miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. Przełom XIX i XX w. to czas budowy obronnych obiektów fortyfikacyjnych wchodzących w skład zespołu twierdzy Zegrze.
W czasie I wojny światowej koszary w Białobrzegach były miejscem internowania oficerów Legionów Polskich, którzy odmówili przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. Wojna polsko-bolszewicka 1920 r. w swej decydującej fazie – Bitwie Warszawskiej – przetoczyła się przez Nieporęt i jego okolice. Dnia 12 sierpnia Armia Czerwona znalazła się na obszarze gminy. Gdy jej oddziały stanęły na linii Struga – Nieporęt, 29 pp. i dwa baony 28 pp. stanowiące odwód 10 DP gen. L. Żeligowskiego dokonały przeciwuderzenia. W miejscu, gdzie zginął dowódca 1 baonu 28 pp. porucznik Stefan Pogonowski i kilku jego żołnierzy, stoi skromny pomnik.
W okresie międzywojennym Nieporęt z trudem podnosił się z ciężkich warunków czasu zaborów i wojen. Był tu przystanek PKP, remiza strażacka i łaźnia publiczna.
Wrzesień 1939 r. i czas okupacji zahamowały i zniszczyły dorobek społeczności gminnej. Działalność konspiracyjna rozpoczęła się w Nieporęcie wkrótce po zakończeniu kampanii wrześniowej. Jej ostateczny kształt organizacyjny stanowił 3 batalion pułku „Legionowo” VII Rejonu „Obroża” AK. Jego dowódcą był Bronisław Tokaj, od 1934 roku kierownik szkoły powszechnej w Nieporęcie.
Ofensywa wojsk radzieckich, która przeszła przez Nieporęt, zniszczyła go prawie doszczętnie. Pozostało tylko kilka domów. Spłonął dom parafialny, budynek gminy.
Dnia 4 lutego 1945 powstała pierwsza władza w Nieporęcie – Gminna Rada Narodowa. Pierwszego września rozpoczęła działalność szkoła. W 1946 wójtem został działacz komunistyczny Wincenty Czubaj (1896-1950). W zachowanej Księdze Kontroli i Ruchu Ludności pierwszy zapis z datą 26.07.1947 r. podaje, iż w miejscowości Nieporęt mieszkały 104 osoby.
Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych rozpoczęto budowę zapory w Dębem i przygotowanie niecki Zalewu Zegrzyńskiego. W latach siedemdziesiątych rozbudowano szkołę, działał we własnym budynku ośrodek zdrowia i rozpoczęto gazyfikację Nieporętu. Powstało osiedle domów jednorodzinnych „Las” oraz została rozpoczęta budowa osiedla „Głogi”.
W latach osiemdziesiątych oddano do użytku budynek Poczty i Centrali Telefonicznej oraz duży pawilon handlowy GS. W 2019 Nieporęt odzyskuje status miasta.
Zabytki
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
- barokowy kościół z 1661-1667 r. z zachowanym portalem z herbem Wazów z XVII w. z barokową dzwonnicą (brama triumfalna)
Barokowy kościół w Nieporęcie fundacji króla Jana Kazimierza został zbudowany w latach 1661–1667. Wcześniej przy myśliwskim dworze Wazów znajdowała się kaplica dworska. Na jej szczycie znajdowała się metalowa chorągiewka z wyciętymi literami ICRPS (Jan Kazimierz Król Polski i Szwecji) i cyframi 1655. Chorągiewkę przeniesiono na szczyt dachu nad prezbiterium kościoła. W drugiej połowie XVIII w. pękające ściany kościoła wzmocniono przyporami, co zmieniło wygląd bryły kościoła. Na jednym z 2 dzwonów odlanych w 1739 znajduje się napis: „Krzyknęli chłopięta, Jan Kazimierz wyszedł jako król z Nieporęta”
- w 2006 roku podczas przebudowy boiska szkolnego natrafiono na pozostałości domu holenderskiego, który stał w pobliżu dworu króla Jana Kazimierza. Teren zabezpieczono i w przyszłości zostanie tam przeprowadzona eksploracja archeologiczna. Niestety zachowane relikty dworu Wazów znalazły się pod murawą nowego boiska.
Sport
- LKS Rotavia Nieporęt – klub piłki nożnej.
- UKS Dębina Nieporęt – klub siatkówki.
Ciekawostki
Powstały dwie piosenki o Nieporęcie: W pewnym mieście oraz Fiat 126p. Miejscowość jest również miejscem akcji książki Arkadiusza Niemirskiego Pan Samochodzik i Kradzież
- Rychwał, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 75 .